Nelson Mandela ez da inoiz hilko.
Ezinezkoa da.
Betiko geratuko da Historian. Maiuskulaz idazten den horretan.
Handietan handienek lekua duten horretan.
Askatasunaren eta duintasunaren ikur da Mandela.
Zapalduen borroka guztiek eta gatazken konponbiderako urratsek ispilua aurkitu dute Madiba handiaren bizitzan.
Ez naiz analisi luze eta sakonetan hasiko.
Hamalau urte nituenean deskubritu nuen Peter Gabrielen Biko abestia, eta haren ondotik Steve Bikoren bizitzari buruzko filma. Apartheida, Hego Afrika, eskubide zibil eta politikoen aldeko borroka.
Askoz geroago heldu ziren edo ezagutu nituen Mandelaren Afrikak (Susak argitaratutako liburua hemen, osorik, sarean), liburuak, biografiak, 46664 zenbakiak, abestiak eta gainerakoak.
Baita apartheidaren aurkako borrokari buruzko film eder askoak ere. Catch a fire, esaterako.
Catch a fire filmaren trailerra, gazteleraz: Atrapa el fuego.
Edota berradiskidetzeari eta herriaren etorkizuna bakean eta elkarrekin eraikitzeko beharrari buruzkoak: Invictus epikoa bezalakoak.
Hego Afrika, guztietan.
Apartheidaren aurkako eta askatasunaren aldeko borroka.
Eta inoiz ahaztuko ez dugun burkidea: Madiba lehendakaria, Nelson Mandela.
Azkenetan omen dago. Heriotzaren magalean.
Baina badakigu ez dela hilko.
Ezinezkoa da.
Beti iraungo du bidegabekerien aurrean borrokarako deia egin eta eta begiak zabaltzen dituen edonoren erresistentzian.
Beti iraungo du zauriak sendatzen eta aurkariari eskua luzatzen saiatzen den edonoren ahaleginean.
Beti iraungo du 46664 zenbakirik gabe ere preso batek betetzen duen ziega bakoitzean.
Aste honetan jakin da: Garoñako zentral nuklearra itxi egingo dute, “arrazoi ekonomikoengatik”.
Espainiako Industria Ministerioak jakinarazi du ezin dituela legezko epeak bete zentral nuklearraren baimena luzatzeko, eta uztailaren 6a baino lehen emango du itxieraren berri.
Zentral nuklearra itxita, orain, zentrala erausteko lanak eta hondakin nuklearren auzia geratzen dira argitzeke. Izan ere, Araba Garoñarik Gabe taldeak nabarmendu duen arren, itxiera berandu datorren arren, gizartearentzako berri “pozgarria” da, eta orain zentrala eraisteko neurriak hartzeko ordua dela iritzi dio. Plataformaren ustez, eraisketa egiteko segurtasun neurriak Iberdrola eta Endesak -Nuclenor enpresaren jabeak- ordaindu behar dituzte, orain arte Garoñaren kontura eskuratu dituzten irabaziekin.
Izan ere, energia nuklearra kudeatzen eta horrekin etekinak lortzen dituzten enpresek, gehiegitan eskuak garbitzen dituzte behin ustiapena amaitzean, energia nuklearra sortzeko eragindako hondakin nuklearrek urte askoan irauten duten arren eta askotan kontrolik gabeko zabortegi nuklearretan amaitzen duten arren.
Energia nuklearraren auzia beti gardentasunarekin bideratzen dela jakinarazten duten arren bateko eta besteko gobernuek, errealitateak besterik erakusten du. Istripu nuklear sonatuenen kasuan (izan Txernobilgoan 1986an edota Fukushimakoan 2011n), edota hondakin nuklearren isilpeko zabortegien kasuan, benetan gertatutakoa ezkutatzeko eta herritarren osasuna auzitan jar dezaketen informazioa isiltzeko ahalegin nabarmena ikusi da hainbat eta hainbat aldiz.
· Txernobil: Hiroshima 500 aldiz
Istripu nuklear sonatuena, oraintsu arte, Txernobilgoa izan da.
1986ko apirilaren 26an, Hiroshimako bonba atomikoak baino 500 aldiz erradioaktibitate gehiago zuen leherketa gertatu zen. 31 lagun hil ziren, eta 135.000 lagun mugitu behar izan zituzten beraien bizilekuetatik. Europako hainbat herrialdetara heldu zen erradioaktibitatea.
Hona hemen Iker Jimenez kazetari gasteiztarrak eta Cuarto Milenio saioko lan-taldeak egin zuten dokumentala: Chernobyl, la noche del fin del mundo.
Energia nuklearraren arriskua balizko istripuen arabera neurtzen da batez ere, baina inork gutxik hitz egiten du hondakin nuklearrei buruz, gero eta gehiago dauden arren, bateko eta besteko zabortegietan. Itsasoa eta lurra, hondakin nuklearren betetzen ari da. Badira hondakin nuklearrez betetako urpekontziak hondoratuta dituzten portuak, batean eta bestean.
Murmansk: el final del Octubre Rojo dokumental honetan, zehazki, Errusiako urpekontzi nuklearren hilerri eta portu handienari buruzko datu izugarriak ematen dira.
Beste dokumental honetan ere ederki ageri da hondakin nuklearren arriskua nolakoa den eta arazoari zein arin heltzen zaion: La pesadilla de los desechos nucleares.
Hondakin nuklearren jatorria:
Hondakin nuklearrez ari garenean batez ere zentral nuklearren hondakinak aipatzen baditugu ere, hiru jatorri dituzte hondakin nuklearrek:
· Hondakin nuklearren jatorria eta energia nuklearra (euskarazko wikipediatik).
Hondakin nuklearren jatorria
Zentral nuklearretako aplikazio energetikoetatik. Hondakin erradioaktiboen zati handiena energia elektrikoa sortzeko erregai nuklearrak pasatzen dituen faseetan eta zentral nuklearren eraisketan produzitzen da: hondakin horien guztirako produkzioaren %95 ingurura iristen dira.
Aplikazio energetikoez bestelakoetatik.Hiru jarduera motatan erabiltzen diren isotopo erradioaktiboetatik datoz: ikerkuntza, medikuntza eta industriatik. Horiek hirurek sortzen dituzten hondakin erradioaktiboen munta %10 baino txikiagoa bada ere,hondakinen kudeaketa zorrotz-zorrotza izan behar du.
Erradioaktibitatea
Gorputz batzuk emititzen duten energia da, eta erradioaktibitate naturala edo kanpo interbentzio baten eraginarengatik izan daitekeena. Mota hauetako materialak bizidunentzat kaltegarriak izatera irits daitezke. Erradioaktibitatea H. Becquerelek aurkitu zuen 1896an.Erradiazioek giza gorputzari eraginiko kaltea erradiazio dosi izeneko magnitudez neurtzen da eta dosi hori Sieverta (Sv) deritzon unitatean neurtzen da.Erradioaktibitatearen arriskua honetan datza, alegia, erradiazioak giza gorputzeko zelulak kaltetzean eta, ondorioz, gaixotasunak sortzen, adibidez: larruazalaren zahartzea, babak ateratzea, erredurak jasatea, minbizia…
kalaportu, itsasontzi gorri bat... 