Memoria eta etorkizuna (Kataluniari begira)

ZuZeu orainkari digitalarentzat urriaren 1eko erreferendumaren inguruan Bartzelonatik egindako kronika laburra, irudi eta bideoekin lagunduta. Jatorrizko bertsioa, hemen irakurgai:
· Memoria eta etorkizuna (Kataluniari begira). zuzeu.eus, 2017-10-02.

emoria eta etaorkizuna (Kataluniari begira) –

IRAILAK 30, larunbata, 12:00. Cerdanyola del Valles.

Juan Paredes Manotas Txiki fusilatu eta 42 urtera, fusilatu zuten lekuan bertan omenaldia egin zitzaion aurten ere, Cerdanyola del Vallesen. Herrialde Katalanetako eta Euskal Herriko dozenaka lagun elkartu ziren bertan. David Fernandezek, Diego Paredesek eta Fermin Muguruzak hartu zuten hitza, Feliu Ventura musikariarekin batera. Eusko Gudariak eta Els Segadors abestuz amaitu zen ekitaldia.

Aurtengoa urteroko ekitaldia baino zerbait gehiago zen. Izan ere, urriaren 1eko erreferendumaren bezperan,  inoiz baino gehiago sumatzen zen Txikiren askatasun haizea Cerdanyolan. Milaka eta milaka lagunek frankismoaren aurka eta askatasunaren alde egindako guztia loratzen ikusteko gero eta gutxiago falta dela sinetsita.

Krabelin gorriak, Txiki fusilatu zuten lekuan bertan.

Diego Paredes eta Fermin Muguruza.

IRAILAK 30, larunbata, 16:39. Bartzelona.

IRAILAK 30, larunbata, 18:00. Bartzelonako Ateneoa.

Independentziaren Aldeko Udalerrien Elkarteak (Associació de Municipis per la Independència, AMI) harrera egin zien urriaren 1eko erreferendumera begirale gisara nazioartetik heldutako gonbidatuei. Tartean ziren Euskal Herriko ehun bat alkate eta hautetsi, gehienek Udalbiltzako kide gisara joanda. Argazkian, Udalbiltzako lehendakari eta Hernaniko alkate Luis Intxauspe eta AMIko lehendakari eta Vilanova i la Geltru-ko alkate Neus Lloverasekin.

IRAILAK 30, larunbata, 19:06. Sant Jaume plaza. Bartzelona.

Espainiaren batasunaren alde oihuka, dozenaka lagun elkartu ziren erreferendumaren bezperan Bartzelonako Sant Jaume plazan. Francoren eta Democracia Nacional alderdi ultraeskuinaren aldeko oihuak eta agur faxistak ere egin zituzten hainbat aldiz.

URRIAK 1, igandea. 05:47. Bartzelona.
Vallcarca auzoko Pare Poveda eskola. Hauteslekua.

Dozenaka lagunek egin dute lo eskola barruan, gimnasioan, hauteslekua zainduz. 05:00etatik aurrera, erakunde subiranistek egindako deiari erantzunez, herritarrak gerturatzen hasi dira, hauteslekua babestera. Eskolako patioa da bilgune nagusia.

06:43. Mossoak heldu dira Vallcarca auzoan dagoen Pare Poveda eskolako hauteslekura, ea hautetsontzirik dagoen begiratzera, eta arduradunen bat ba ote den galdetzera. “Tots!” erantzun dute gaua bertan eman duten herritarrek, txalo artean. Krabelin gorriak eman dizkiete mossoei.

09:03. Tentsioa da nagusi hauteslekuan. Mossoak heldu dira berriro, eta duten informazioa helarazi diete mahaikideei: hauteslekua hustu ezean, Espainiako Polizia helduko dela, hautetsontzien bila. Mahaikideek eta ahaldunek aurrera segitzea erabaki dute. Kanpoan zain dauden ehunka herritarrei jakinarazi diete, eta txalo artean eta votarem! oihuka hartu dute hauek erabakia.

09:11. Mahaikideek bozkatu ondoren, ateak zabaldu eta herritarrak hasi dira bozkatzen. Goizeko 06:50etik zain dagoen amona hau izan da lehena.

10:23. Familia giroan bozkatzen dute askok, hainbat orduz zain egon ondoren. Izan ere, Guardia Zibila gogor ari da Kataluniako Gobernuak prestatutako aplikazioen eta sistema informatikoaren aurka, eta arazoak konpondu arte luze itxoin behar dute herritarrek. Gazte asko ageri dira adineko senideekin.

11:15. Hauteslekua babesten gaua bertan eman dutenek edo oso goiz etorri direnek, goizean zehar lo apur bat egiteko ere baliatu dute eskolako gimnasioa. Hala ere, tentsioa handia da, batez ere sare bideetatik eta mezularitza aplikazioetatik heltzen diren albisteak eta irudiak ikusi ostean.

11: 43. Mossoek oharrarazitakoa eta gero, Espainiako Polizia edo Guardia Zibila heltzea minutuetako kontua delakoan daude mahaikideak eta boluntarioak. Eskola honetatik hurbil dagoen Vall d’Hebron hauteslekura heldu omen dira. Beraz, adi egoteko garaia da. Denak telefonoetatik heltzen den informazioari begira, etengabe. Izugarriak dira irudiak. Indarra eta bortizkeria basatia erabiltzen ari da Espainia, bozkatu nahi duten herri oso baten aurka. ‘Jende baketsua gara’ eta ‘ bozkatu besterik ez dugu nahi’ diote, eta hauteslekuaren atarian krabelin gorriak jarri dituzte, beste hauteslekuetan zakur amorratuen gisara egurra banatzen ari diren poliziak heltzen direnean haiei emateko.

URRIAK 1, igandea. Gotiko auzoa. Bartzelona.

17:35. Bartzelonako alde zaharreko Gotiko auzoan, Cervantes eskolako hauteslekuaren atarian, herritarrek orduak eman dituzte ilaran, bozkatzeko zain. Behin hauteslekutik atera ostean, gainerakoen txalo artean egiten dute bidea. Horietako asko pozik, eta beste asko baita hunkituta ere, negar artean.

18:42. Marcel Subirach gustura eta harro atera da bozka eman ostean. Nazionalitate kataluniarra aitortzen dion karneta erakusten die ingurukoei, aspaldidanik kataluniarra soilik dela esanez.

18:36. Halako batean, jendeak kalez jantzitako Espainiako hiru polizia ezagutu ditu, eta bidali egin ditu hautesleku ataritik.

19:46. Kataluniako Parlamentuko lehendakari Carme Forcadell heldu da hauteslekura. Mahaikideak eta boluntarioak agurtu ditu banaka-banaka, eta hauteslekuan dauden nazioarteo begiraleekin ere solasean aritu da. Mahaikideren bat hunkitu ere egin da, eta negarrez besarkatu du Forcadell, behin eta berriro eskerrak emanez. ‘Gràcies, presidenta. Gràcies’. Nazioarteko begiraleen artean dira Euskal Herriko zenbait hautetsi eta alkate ere.

20:00. Hauteslekua itxi dute barrutik, bozkatzeko ordua amaitu denean. Ez da heldu Espainiako Polizia edota Guardia Zibila, eta pozik ospatu dute herritarrek. Zoramen uneak dira. Poza, malkoak, urduritasuna… elkarrekin aurrera egin eta irabazi izanaren sentipena dute gehienek.

Batzuei kosta egiten zaie malkoei eustea.

21:36. Espainiako Polizia edo Guardia Zibila zenbaketa eragoztera etorriko den beldur, badaezpada, zenbaketa amaitu arte hauteslekua zaintzen geratu dira ehunka eta ehunka herritar. Telefonoari begira daude gehienak, etengabe, mundu osoko hedabideak Kataluniako erreferendumaz esaten ari direna segitzen.

22:30. Katalunia Plaza. Kataluniako Gobernuaren agerraldia pantaila erraldoian jarraitu dute milaka lagunek, independentziaren aldeko oihuen artean. Errepresioari irabazi izanaren alaitasuna ez da plazan kabitzen. Denek dakite egun eta ordu historikoen lekuko eta protagonista ari direla izaten.

Espainiaren errepresioa eta Kataluniako herritarren duintasuna nabarmendu ditu Carles Puigdemont presidenteak, eta emaitza loteslea izango dela adierazi dute, gobernukide guztiak ondoan dituen agerraldi solemnean. Zerbait handia egin eta irabazi izanaren poza nabari da milaka eta milaka herritarren artean.

Erreferendumaren emaitzak ezagutzea soilik falta da orain. 23:30erako iragarri dute Jordi Turull, Oriol Junqueras eta Raül Romeva gobernukideek. Nazioarteko dozenaka eta dozenaka hedabideren kamerak eta platoak daude plazan. Mundua begiratu dute kataluniarrek, eta ospakizun unea da, errepresioari duintasunez aurre egin eta erreferenduma egitea eta irabaztea lortu duen herri baten bihotza da une hauetan Katalunia Plaza.

Bozgorailuetatik  baietzaren alde Herrialde Katalanetako hainbat musikarik egindako Agafant l’horitzó abestia jarri dute, hauteskunde kanpainan lau haizetara entzun dena. Azken asteotako eta egun osoko tentsioa irribarre eta ospakizun bihurtzeko ordua da, errepublika eta askatasuna gero eta hurbilago dutela jakinda. Mambo!

Memoria eta etorkizuna (Kataluniari begira)

Elkartasunaren sugarrak

Free Otegi Free Them All ekimenak atzo Anoetako belodromorako zenbait laguni elkartasunaren inguruan zerbait sortzeko eskatu zigunean, Arnaldok asteartean Elgoibarren aipatu zituenez gogoratu nintzen: urte askoan espetxe batetik bestera ibili diren eta dabiltzan senide horiez, sakabanaketaren errepideetan ezagututako guztiez, eta bereziki Emilia de la Bodegaz eta Blanca Anteparaz.

Argiak eta elkartasuna ziren nabarmendu beharreko elementuak, eta Elkartasunaren sugarrak izeneko testu hau helarazi nien. Beñat Gaztelumendirena da, berriz, beste hau: Argia. Azkenean, antolatzaileek biak uztartu eta Elkartasunaren argiak izenekoa irakurri zuen Ines Osinaga musikariak.

ELKARTASUNAREN SUGARRAK

Arnaldo: guk ere bihotzean daramatzagu, urteak joan eta urteak etorri, astez aste, espetxe batetik bestera, bisita batetik bestera, etxekoentzat poltsa prestatzen aritzen diren senide horiek guztiak. Presoek eta erbesteratuek oroitzen dituztenean, mahaia bostentzat iminita sukaldean egoten diren ama horiek guztiak, aulkian eseri eta leihotik begira.

Sukaldeko epeltasuna ziega urrunetara eramateko ahaleginari urtez urte eutsi dioten ehunka euskal herritar ezagutu ditugu, belaunaldiz belaunaldi elkartasunaren, samurtasunaren eta maitasunaren sua ziega hotzetaraino helarazi nahian. Ezin ditugu guztiak gogoratu. Baina guztien izenean, euskal presoek eta hauen senideek hainbeste maite zuten Emilia de la Bodegaz akordatzen gara gaur. Amama Emiliaz.

Ceutako espetxeko euskal presoek eman zioten kargua aspaldi. Emiliak ederki zekien zer den garrantzitsuena preso batentzat: bakarrik ez egotea, bakarrik ez sentitzea. Horregatik, Bilboko bere etxetik zaintzen eta mimatzen zituen euskal presoak, bihotza sutan duten amamen maitasunarekin. Galtzerdiak egiten zizkien. Argazkiak, liburuak eta postalak bidaltzen. Agendak josi. Gominolazko lepokoak egin. Gutunak idatzi. Telefonoz deitu. Osasunez makal zebilen arren, azken unera arte, galtzerdiak josten eta samurtasuna idazten segitu zuen, sukaldeko kandelen epeltasuna euskal presoei helaraziz. 95 urterekin hil zen, duela zortzi urte. Emiliaren heriotza galera mingotsa izan zen presoentzat, Blanca Antepararena eta beste hainbat amama eta seniderena bezala. Baina kandela bat itzali arren, maitasunarekin eta elkartasunarekin amaituko duen negurik ez du ezagutu oraindik herri honek.

[ Emilia de la Bodega. Amama Emilia euskal presoentzat].

[ Blanca Antepara, Josu eta Iñaki Ormaetxearen ama].

Emiliaren sua ez da itzali. Areago: edonon sumatzen dute euskal presoen senide eta lagunek. Baita espero ez den lekuetan ere. Sakabanaketaren errepide urrunenetan. Kilometro guztiak eginda ere, askotan, oraindik orduak geratzen dira bisita hasteko, eta senideek taberna bakartiren batean bilatu ohi dute babesa. Desordutan askotan. Eta atera hurbildu orduko, miraria: taberna zabalik, eta epel, norbaitek, euskal presoen amamak, gurasoak, bikoteak edo seme-alabak iristen direnerako, sua aldez aurretik piztuta. Humanitate izpi bat. Elkartasun isila. Andaluzian, Gaztela zabalean, Vallekasen, Extremaduran, Galizian eta beste hainbat lekutan, askotan ageri da langileren bat, tabernariren bat, irribarre batekin dena esaten duena. Samurtasunaren sugarra elkartasunez pizten duena.

Sugar horietako bakoitza harresien barruraino eramaten dute senideek eta lagunek. Sugar horietako bakoitzak eragotzi egiten du, amama Emiliak egiten zuen moduan, presoa bakarrik sentitzea. Eta sugar horietako bakoitza azken kartzelaraino helduko da piztuta mantentzen dugun bitartean. Inoiz baino gehiago, beraz, sugarrak pizteko ordua da. Samurtasunez. Elkartasunez. Maitasunez. Ilunpera kondenatu nahi gintuztenen aurrean, egin irri, eta argitu dezagun… gaur belodromoa, eta bihar Euskal Herria, azken ziegaraino iritsi dadin elkartasunaren sugarra.

Gai honi buruzko informazio osagarria:
· Errepresioa Euskal Herrian. 2008. Urtekaria (Amnistiaren Aldeko Mugimendua, 2008).
· Emilia de la Bodega, presoen amama, hil da (Branka, 2009-01-26).
· Blanca Antepara. El ejemplo vivo de que los presos nunca han estado ni estarán solos (Ramon Sola. Gara, 2012-01-12).

[Oharra: Elkartasunaren sugarrak testu honek, Amnistiaren Aldeko Mugimenduak 2008an argitaratutako Errepresioa Euskal Herrian (2008) urtekarirako idatzi nuen Amama Emiliaren familia (hemen PDFan) artikulu luzeagoa du oinarri].

 

 

Egin, 16 urte ahotsa isilarazita

1998 uztailaren 15a beltzez idatzita geratu da Euskal Herriaren historian. Egin egunkaria eta Egin Irratia itxi zituzten egun hartan, Baltasar Garzon epailearen aginduz, Espainiako ehunka polizia armaturen laguntzarekin. Hainbat kazetari eta arduradun atxilotu, erredakzioa itxi eta prozesu luzea hasi zen. Jabier Salutregi zuzendariak, gaur, 16 urte geroago, preso jarraitzen du oraindik.

Duela pare bat urte idatzi nuen Egin egunkarian eta Egin irratian kazetari eta esatari modura bizi izan nuenaren oroitzapen kronika modukoa, hemen: Egin, bidaia laburra oroimenera.

Gaur, 16 urte geroago, Egin itxi eta egunkari berria sortzeko kanpainaren harira bazter guztietan zabaldutako elastikoa erreskatatu dut armairutik, eta duela 16-17 urte idatzitako ehunka kronika zaharretatik batzuk hautatu ditut hona ekartzeko.

Zenbait kontu zein erraz ahazten zaizkigun eta orduko egoera politikoa herri baten kroniketan ere zein presente aurki daitekeen ohartu naiz. Bilduta ditudan guztien artean batzuk besterik ez dira honakoak, baina duela 16 urteko Zarautz hartan zer egosten zen eta kaleko giroa zein zen islatzen dute hein batean.

Honako esteken gainean klik eginda irakur daitezke orduko kronikak, PDFan:
Egin egunkarian 1997an eta 1998an argitaratutakoak dira guztiak.

· Iñigo Ameztoi euskaltzalearen atxiloketa (1998-06-28): Ameztoi atxiloketa
· Arakajun, jotzen ondo pasatzen duten bost golfo (1998-05-5): arakajun
· Auzoetako jaiak, SOS (1998-06-26): Auzoetako jaiak SOS
· 1997ko sanpelaioak, oztopo guztien gainetik (1997-06-24): oztopo guztien gainetik
· Arrautza jaurtiketa festen hasieran (1998-06-27): Festak 2 arrautzak
· Dirurik gabe, baina festarako prest (1998-06-25): Festak1
· ZAGA, jaiak eta erreibindikazioa uztartuz (1998-06-26): Festak 3 ZAGA
· Iñurritzako Mutil-Ardoan emakumezkoak dira nagusi (1998-06-26): Mutil-Ardo
·  Suhiltzaileek lan handia (1997arej laburpena urtekarian. 1997-12-23): suhiltzaileek lan handia
· Alternatiba Demokratikoarekin egin zuten topo Isabel Tocino ministroak (Malekoi berrituaren inaugurazioa, 1997-09-30): Tocino malekoia
· Telefono antenen aurkako mugimendua Zarautzen (1998-09-30): telefonia antenak
· Geltoki zaharreko gertaerak gogoan (1997-09-16):  geltoki zaharra
· Azken 24 urteotako uholderik handienak (1997-09-03): uholdeak
· Xabier Azkue: “Mozkortutakoan jendea gehiago aritzen duk hika (1998-06-23): Xabier Azkue Zumaia

Egin egunkaria eta Egin Irratia itxi orduko, egundoko erantzuna izan zen herriz herri.

Zarautzen, Euskadi Información agerkariarekin batera kioskoan doan banatzeko ZARAUTZ EGIN argitaratzeari ekin genion.

Zortzi orrialde zituen agerkariak. Bi folio, erditik doblatuta.
Honakoa da lehen zenbakia:
· Egingo dugu1
· Egingo dugu2

Gai honi buruzko informazio osagarria, blog honetan bertan:
· Zarautz Egin, gaur hamalau urte.
· Egin, bidaia laburra oroimenera.

· Nawal El Saadawi, emakume izena duen iraultza

“Zoriontsu naiz. 80 urte ditut, eta egun hauetan bizitzen ari garenak zoriontsu egiten nau erabat. Honekin egin dut amets! Iraultzari ekarpena egin ahal izatearekin. Egunero ateratzen naiz kalera, manifestazioetara”.

Nawal El Saadawi idazle egiptoarraren hitzak dira, Mubarak erori baino lehenagoko igande batean, telefonoz Suediako Feministiskt Perspektiv aldizkariari emandako elkarrizketan. Telefonoa eskegi eta kalera aterako zen, edo hurrengo libururen baterako orrialdeetan islatuko zuen hamarkada luzeetako diktadura erortzen ikusteak sortu dion sentimendu eztanda.

Orain erraza baita diktadura edota diktadore hitzak erabiltzea Egiptoz eta presidente ohiaz hitz egitean, baina Mendebaldeko herrialdeak eta hedabideak hango erregimenaren bidelagun zirenean ere, Nawal El Saadawik liburuak eta liburuak idatzi eta argitaratu zituen egiptoarren egunerokotasuna bere gordinean islatuz, gainetik literaturaren soinekoa jantzi arren.

Nawal El Saadawik (Kafr Tahla, Egipto, 1931) badaki zer den zapalduta egotea eta zapalduta sentitzea. Hamarkadak daramatza emakumeen eskubideak eta eskubide politikoak aldarrikatuz, bidea kartzelarekin ere ordaindu duen arren. Ez du amore eman, noski. Bidegabekeriak, emakumeen ahotsa eta zapalkuntza ozen aldarrikatu beharrak, eta “gure baitan ditugun belo ikusezinak kendu beharrak” eraman zuten hainbat liburu idaztera eta batean eta bestean hitzaldiak ematera.

Medikuntza ikasi ondoren, nekazari ingurune bateko osasun etxean aritu zen lanean, eta han sortu zitzaion emakumeen egoeraren eta zapalkuntzaren kontzientzia. Lehen bi senarrekin izandako esperientziak areagotu egin zion feminismoa aldarrikatzearen beharra, feminista arabiar nabarmenenetakoa bihurtu arte. Gaur egungo nazioarteko politika eta ekonomia “esklabutasunaren sistema patriarkatu modernoa” da, El Saadawiren hitzetan.

Goiz hasi zen ikusten eta sentitzen zuena literaturaren galbahetik pasatzen. Emakume sendagile baten memoriak (1958) liburua, esaterako, mugarri izan zen feminismo arabiar garaikidean, eta ordudanik liburu asko argitaratu ditu emakumeek emakume izate hutsagatik hainbat alorretan bizi duten zapalkuntza islatuz.

Bibliografia
• Emakume sendagile baten memoriak (1958).
• Munduko gizon bakarraren heriotza (1974).
• Ez daukagu lekurik paradisuan (1979).
• Bi emakume bakar batean (1983).
• Imanaren erorketa (1987).
• Maitasuna petrolioaren garaian (2009).

Webgunea
• nawalsaadawi.net

· Nawal El Saadawi, emakume izena duen iraultza [Gaztezulo aldizkaria, 116. zenbakia, 2011ko martxoa]

Jonathan Franzen, eguneroko askatasunaren bila

“@ehunginen: Jonathan Franzenen ‘Freedom’ irakurtzeko deseatzen nago. Elkarrizketa interesgarria egin diote La Tercera egunkarian”.

Ez nuen ezagutzen Jonathan Franzen, oraintsu adiskide batek twitterren utzitako mezu hori irakurri eta egile estatubatuarraren arrastoari segika hasi arte.

Txileko La Tercera egunkariak egindako elkarrizketa irakurri orduko ohartu nintzen ez nuela bakerik izango Franzenen lanak sarean aurkitu eta eleberriren bat amaitu arte. Zorionez. Ez baita edonolako aurkikuntza izan.

Jonhatan Franzen (Chicago, AEBak, 1959) 29 urterekin sortu zen literaturaren historiarentzat, Hogeita zazpigarren hiria eleberria argitaratu zuenean. Kritika onak izan zituen, eta beste zenbait lan ere argitaratu zituen hurrengo urteetan, baina 2001ean lortu zuen arrakasta eta oihartzuna nazioartean Zuzenketak nobelarekin. AEBetako National Book Award saria jaso zuen, eta Pulitzer sarirako finalista ere izan zen. Hainbat hizkuntzara itzuli dute liburua, eta dagoeneko ia hiru milioi ale saldu ditu mundu zabalean.

Iaz argitaratu zuen azken eleberria: Freedom. “Maisulana”, The New York Times egunkariaren iganderoko literatura gehigarriaren iritziz.

AEBen azken hamarkaden erretratua egiten du eleberriak, “surik eta amorrurik gabeko gaur egungo nerabeei” gorrotoz begiratzen dieten protagonisten eguneroko kontuetatik abiatuta. Eguneroko kontu horiek dira historia handia kontatzeko Franzenen bitarteko gustukoenak: “Gaur egun, zenbait urtez kulturatik aldentzea eta inguruko kontu txikiei arreta handiz begiratzea da idazle batek eskaini dezakeena”.

Ahaleginean, Franzenek ez du lortu kulturatik aldentzea. Mundu erdiko irakurleak bere lanen zain egotea baizik. Izan ere, literatura garaikidearen izen handienetakoa da Franzen, batzuetan twitterreko mezu baten txikitasunean galduta geratu daitekeen arren.

Bibliografia

Eleberriak

• The Twenty-Seventh City (1988).

• Strong Motion (1992).

• The Corrections (2001).

• Freedom (2010).

Entseguak

• How to Be Alone (1988).

• The Comfort Zone (2004).

• The Discomfort Zone (2006).

[ Gaztezulo aldizkaria, 115 zenbakia, 2011/02 ]