Octubre

En els últims anys, les paraules, els missatges, les fotos, els llibres o les cançons de molta gent són per a mi la finestra des de la qual miro als Països Catalans. Alguns són amics, però la majoria són gent que només conec per les xarxes socials.

El Joan, la Laia, la Maria, el Feliu, el Xavi, el Cesk, l’Alba, el Jordi, la Txell, el Pau, l’Ona, el Raül, el Roc, la Mireia, el Borja, la Júlia, el David, el Guillem, l’Ovidi, l’Albert, l’Anna, la Paula, la Carme, el Jaume, la Núria, el Vicent, la Carla, la Marta, l’Estel, l’Eva, el Carles, el Sergi, la Nora i molts i moltes mes són les que sento molt a prop cada dia.

Tot el que he llegit i vist en els seus missatges i paraules aquests últims dies, han estat la flama de les meves primeres línies en català: OCTUBRE.

Per a totes elles. Per a tots ells. Gràcies per tanta dignitat.

[Foto: Jordi Borràs. Gràcies per la foto i per la teva feina. Salut!]

OCTUBRE

Octubre és una rosa de foc bategant en els teus ulls.
Una revolta tatuat amb la cal·ligrafia dels carrers.
L’alba d’un poble que camina sobre barricades de somnis.

Octubre és una terra, lliure i digna, sembrada de desig.
Una terra encesa més enllà d’una bandera.
Un vent que porta cançons de llibertat.

Octubre és un mapa buscant un nou camí.
Una ciutat cremada entre els nostres llavis,
el color d’una mirada rebel,
la flama que ho inunda tot,
altres llits buides i cartes per escriure,
una plaza, una batalla, un somriure
i un present ple de llavors
sota un passat que cal trencar avui.

Octubre és la tendresa d’una nova pell.
La certesa de saber que ho tornarem a fer.
Un aeroport. Una convocatòria.
Una ruta amb quilòmetres de gent.
La dignitat d’haver lluitat.
Un vent que porta cançons de llibertat…

 

Zarautz, 2019-10-26
[Avui, una vegada més, amb el cor a BCN]

 

2018an irakurritako liburuak

“Igual, literatura idaztea edo irakurtzea exilio moduko zerbait da, exilio boluntarioa, bizimodu eta kultura orokorraren korrontetik apartatzea, aldika behintzat”.
Joseba Sarrionandia, Bizitzea ez al da oso arriskutsua? (Pamiela, 2018).

Nik behintzat, bizimodu orokorraren eta egunerokotasunaren exilio boluntario horretan babestuta eman ditut 2018ko ordu ederrenetakoak. Honakoa da amaitzear den urtean irakurritako liburuen zerrenda:

2018an irakurritako liburuak

Egilea. Izenburua. Hizkuntza. Argitalpen urtea. Papera / Liburu Elektronikoa.

1. Pérez Priego, Miguel Ángel: La edición de textos. Esp. P.
2. Martínez de Sousa, José: Pequeña historia del libro. Esp. 2010. P.
3. Moses, Antoinette: Dolphin music. Eng. 1999. LE.
4. García, Héctor – Miralles, Francesc: Ikigai. Esp. 2016. LE.
5. Mairal, Pedro: La uruguaya. Esp. LE.
6. Bidaur, Martin: Itzulera. Eusk. 2017. LE.
7. Peña, Yoseba: Hariak. Eusk. 2018. LE.
8. Ducasse, Alain: Comer es un acto político. 2018. Esp. P.
9. Belatz: Gerezi garaia. Eusk. 2018. P.
10. Alberdi, Uxue: Jenisjoplin. 2018. Eusk. LE.
11. Naylor, Helen: When Summer Comes. Eng. LE.
12. García Saenz, Eva: El silencio de la ciudad blanca. 2016. Esp. LE.
13. Miner, Kattalin: Nola heldu naiz ni honaino. 2017. Eusk. LE.
14. García Saenz, Eva: Los ritos del agua. 2017. Esp. LE.
15. Arretxe, Jon: 19 kamera. 2014. Eusk. LE.
16. Arrien, Nerea: Hirutter. 2017. Eusk. LE.
17. Rakidzija, Anita: They won’t hurt me, mom! A Dubrovnik war story. Eng. P.
18. Lovecraft, HP: La sombra sobre Innsmouth. Esp. LE.
19. Lovecraft, HP: La llamada de Cthulhu. Esp. LE.
20. Rodriguez, Eider: Bihotz handiegia. 2018. Eusk. LE.
21. Lovecraft, HP: El color que cayó del cielo. Esp. LE.
22. Lovecraft, HP: Eromenaren mendietan. 2010. Eusk. LE.
23. Agirre, Joxean: Ispiluak eta itsasoak. 2018. Eusk. LE.
24. Arrieta, Bertol: Elurraren formula. 2017. Eusk. LE.
25. Freixas, Cesk: Alè de taronja sencera. 2015. Cat. P.
26. García Saez, Eva: Los señores del tiempo. 2018. Esp. LE.
27. Eskisabel, Idurre: Goseak janak. 2018. Eusk. LE.
28. Rodriguez, Eider: Santa familia. 2018. Eusk. P.
29. Romeva, Raül: Sayonara Sushi. 2012. Cat. LE.
30. Sarrionandia, Joseba: Bizitzea ez al da oso arriskutsua? 2018. Eusk. P.
31. Esparza, Jose Mari: Apología. Memorias de un editor rojo-separatista. 2018. Esp. P.
32. Hesse, Maria – Ruiz, Fran: Bowie. Una biografía. 2018. Esp. P.
33. Aquina Doctor, Bernard: Malcolm X for beginners. 1992. Eng. P.

Zerrendari begira, irakurritakoaren estatistikak ere atera ditut.

Hizkuntzaren arabera:
· Euskaraz: 14 liburu.
· Gazteleraz: 13 liburu.
· Ingelesez: 4 liburu.
· Katalanez: 2 liburu.

Formatuaren arabera:
· Liburu elektronikoa: 22 liburu.
· Paperean: 11 liburu.

Idazlearen generoaren arabera:
· Idazlea gizonezkoa: 21 liburu.
· Idazlea emakumezkoa: 12 liburu.

Liburuen generoaren arabera:
· Eleberria: 18 liburu.
· Saiakera: 8 liburu.
· Poesia: 3 liburu.
· Komikia: 2 liburu.
· Narrazioak: liburu 1.
· Haur literatura: liburu 1.

Euskaraz aurten gehien gustatu zaidan liburua, dudarik gabe, Uxue Alberdiren Jenisjoplin izan da, alde handiarekin. Poesian, Idurre Eskisabelen Goseak janak poema liburua ere nabarmentzekoa iruditu zait, ispilura zintzoki begiratu eta literatura egiteko erakutsi duen indarragatik eta ausardiagatik.

Haur literaturaz ezin dut hitz egin, ez dudalako ia ezer irakurri. Baina Bertol Arrietak iaz argitaratutako Elurraren formula marabilla bat iruditu zait. Benetako harribitxia.

Katalanez, aurten Raül Romeva deskubritu dut idazle gisa, Sayonara Sushi nobelarekin. Cesk Freixasen musikak eta poemek, berriz, liluratzen segitzen naute, hutsik egin gabe. Aurten argitaratu duen Festa Major diskoa izan da noizbait Bartzelonan erosi eta oraindik irakurri gabe nuen Alè de taronja sencera poema liburuaren soinu banda.

Gazteleraz, dudarik gabe, Eva Garcia Saenz izan da aurtengo aurkikuntza. El silencio de la ciudad blanca lanarekin hasi, eta Gasteizen kokatutako trilogiaren hiru liburukiak irentsi egin ditut. Pedro Mairal argentinarraren La uruguaya liburua ere plazer hutsa izan da. Saiakerei dagokienez, gazteleraz, Txalapartak argitaratutako Comer es un acto político (Alain Ducasse) eta Apología. Memorias de un editor rojo-separastista (Jose Mari Esparza) benetan onak iruditu zaizkit.

Udan, wallapopen bigarren eskuko Kindle bat erosi nuen, eta hura saldu zidan azpeitiarrak bertan utzi zizkidan hainbat liburu, denak gazteleraz. Literatura gotikoaz, beldurrezko literatura japoniarraz eta, batez ere, Lovecraften liburuez beteta zegoen Kindlea. Kuriositatez, ordura arte irakurri gabe nuen Lovecraftekin hasi nintzen, eta aurten liluratu nauen egileetako bat bihurtu da. Sukarraldian, The Shadow Over Innsmouth euskaratzen ere hasi nintzen, azkenean denbora eta lehentasun kontuengatik alde batera utzi nuen arren. Baina Howard Phillips Lovecraft ezagutu dudan urtea ere izan da 2018a.

Ez nuke amaitu nahi aurten irakurketa ohiturak aldatu dizkidan beste zerbait aipatu gabe: eLiburutegia, Euskadiko Irakurketa Publikoko Sarearen liburutegiek eskaintzen duten zerbitzua. Aurten digitalean irakurri ditudan 22 liburuetatik, 8 eLiburutegian maileguan hartutakoak izan dira. Liburutegi digital duina eta txukuna sortu du Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailak, liburuak irakurtzeko eman beharreko pausoak arrotzegiak eta zailegiak diren arren mundu digitalean ohituegia ez dagoen gehiengoarentzat.

Dagoeneko zabalik ditudan Fakirraren ahotsa eta Fariña liburuekin hasiko dut urte berria. Eta zain ditut Zuloa, Munduko tokirik ederrena, Harri bat poltsikoan eta beste hainbat. Ea liburu berri onez beteta datorren 2019a ere.

[ Honaino heldu bazara, liburuak eta literatura gustuko dituzun seinale denez, 2018an formatu elektronikoan irakurri dudan libururen bat nahi izanez gero, idatzi eta eskatu lasai! Urte berri on! ].

Sembrant llibres que porten un nou món. Mundu berria dakarten liburuak ereiten

Obrint Pas taldeko Xavi Sarriaren Totes les cançons parlen de tu liburua argitaratu zuenean ezagutu nuen Sembra Llibres argitaletxea, eta ordudanik arretaz jarraitu dut pasioz eta mimoz egiten duten lana.

Azken hilabeteotan, ordea, arreta lilura bihurtu zait, Feliu Venturaren Com un record d’infantesa eta Roc Casagranen L’amor fora de mapa irakurrita.

Lagunak bisitatzeko sakabanaketaren errepideetan ehunka eta ehunka kilometro egitera behartuta, Alacant barrualdean barrena egindako bidaientzat soinu banda bilatzen hasita arkitu nuen noizbait Feliu Venturaren Alacant -per interior- ederra, eta harrezkero Xativako musikariak egindako bidea sakonago ezagutzeko eta gozatzeko aukera izan dut.

2014an, herrien elkartasuna, festa eta kultura uztartuz, eta Kataluniako prozesuari keinu konplizea eginez, Falcons de Vilafranca taldearen falcon edo casteller erakustaldiarekin batera, Feliu Venturaren kontzertua antolatu zuen Zarauzko Udalak, abuztuko jaietan.

Egun hartan ezagutu nituen pertsonalki Feliu Ventura bera, eta haren taldeko musikariak. Tartean, baita bere ibilbide luzean ezinbesteko bidelaguna izan duen Borja Penalba ere. Jende ona.

Pasa den udazkenean Sembra Llibres argitaletxeak Feliu Venturaren lehen eleberria iragarri zuenean, beraz, irrikaz itxoin nuen argitalpena, eta azaroan gustura irakurri nuen Com un record d’infantesa (Haurtzaroko oroitzapen bat bezala).

Txileko diktadurako kontuak, oroimen historikoa eta gaur egungo Herrialde Katalanak uztartzen dituen istorioan barrena, Ovidi Montllorren disko bat da hariari eusten diona. Liburu on eta atsegin bat ez ezik, beraz, Kataluniako musikan eta kulturan erreferentea den norbait ezagutzeko ere aukera eman zidan Feliuren liburuak: Ovidi Montllor, musikari, aktore eta poeta.

Hemen ‘Com un record d’infantesa’ liburuaren booktrailerra:

Hemen, berriz, Ovidi Montllor, Oriol Soleren rola jokatuz Segoviako ihesa (Imanol Uribe, 1981) filmean.

Azken batean, liburu batek orrialdez orrialde mundua ikusteko leiho berriak zabaltzen dizkizunean, bizitza edertzen eta aberasten dizun liburu horietakoa dela ohartzen zara. Horixe gertatu zitzaidan udazkenean Feliu Venturaren lehen nobelarekin, ezezagunak zitzaizkidan erreferentzia kultural ugari aurkituta.

Antzekoa gertatu zait Sembra Llibres argitaletxeak otsailean plazaratu zuen eta Herrialde Katalanetan saldu eta saldu ari den Roc Casagranen L’amor fora de mapa liburuarekin ere. Sorgindu egin nau, eta hainbat leiho berri zabaldu dizkit, idazle eta musikari berriak erakutsita.

Liburuaren nondik norakoa ederki laburtu du Raquel Andres kazetariak egunotan argitaratu duen iruzkinean:

“La generació que es mou entre els 30 i els 40 anys afronta el present i el futur amb molta incertesa. Planificar la vida a mitjà termini se’ls fa molt difícil, ja que és molt complicat trobar un treball estable o que garantisca uns ingressos mínims. I quant a les relacions sentimentals, els models apresos de mares i mares ja no els serveixen. Com moure’s, doncs, en aquest territori incert? Amb L’amor fora de mapa (Sembra Llibres), Roc Casagran (Sabadell, 1980) ens fa una proposta: trencar amb les convencions socials per a construir un món nou i pròxim on puguem ser realment feliços”.

Gazte izateari uko egin nahi ez diogun helduon muga horietan barrena, eguneroko bizimodua aurrera ateratzeko zailtasunak eta bikote harremanen inguruko kontraesanen ispilu guztiak erakusten dizkigu Roc Casagranek nobela eder honetan, gure burua behin eta berriro Llull izeneko protagonistan ikusteraino. Llull, gainera, poemak idaztea gustukoa duen ero horietakoa da, eta poema horietako batzuk ere ageri dira eleberrian barrena.

Poema horietako 14 hartu, abesti bihurtu, eta liburuko zenbait pasarterekin batera, disko ere bihurtu dute Mireia Vivesek eta lehen aipatutako Borja Penalba musikariak. Herrialde Katalanetan argitaratzen den Ara egunkariak, zehazki, pasa den asteburuan eskaini eta banatu zuen diskoa, egunkariarekin batera.

Hemen, Roc Casagran idazlea bera, Mireia Vives, Borja Penalba eta David Fernandezekin diskoaz eta liburuaz solasean.

Argitaratu eta bi hilabete eskasera, liburu bat eta disko bat baino askoz gehiago bihurtu da dagoeneko L’amor fora de mapa ederra. Erantzunak aurkitu ezinik dabilen belaunaldi baten erretratua izateaz gain, Herrialde Katalanetan hainbat esparru elkartu dituen proiektu kulturala ere bada. Liburu batetik abiatuta, zerbait aldatzeko esperantzan sinesten duen jendearen ekarpena. Kulturan ere, Herrialde Katalanetako lagunak ikasgai ederra ematen ari zaizkigu. Batez ere Sembra Llibres argitaletxeko lagunak. Mundu berria dakarten liburuak ereiten ari dira. Sembrant llibres que porten un nou món.

L’amor fora de mapa. Mireia Vives eta Borja Penalba

Diskoa sarean ere entzun daiteke, on-line, esteka honetan edo beheko irudiaren gainean klik eginda.

Gai honi buruzko informazio osagarria:
· Sembra Llibres argitaletxearen webgunea: sembrallibres.com
· Feliu Ventura: Com un record d’infantesa. Liburuari buruzko informazioa.
· Feliu Venturaren webgunea: feliuventura.cat
· Smoking Souls: Alacant -per interior-. Smoking Souls taldearen bertsio ederra eta bideoklipa.
· Ovidi Montllor.
· Roc Casagranen webgunea: roccasagran.cat
· Per a la generació de la incertesa (L’amor fora de mapa liburuaren iruzkina. Raquel Andres, La Vanguardia, 2016-03-29).
· Roc Casagran.
· Emporta’t el CD ‘L’amor fora de mapa’, de Mireia Vives i Borja Penalba (promo.ara.cat).
· Mireia Vives i Borja Penalba: L’amor fora de mapa (mesdemil.bandcamp.com).

 

Jokin Urain gaur aterako da kartzelatik

Ez nago seguru noiz ezagutu nuen Jokin Urain, ez naiz akordatzen, baina badakit Susa argitaletxeak 1989ko ekainean argitaratutako Itzalpeko ahotsak aldizkarian plazaratu zituen poema hauek irakurrita izan nuela lehen aldiz bere berri.

Patxi Saiz abeslari getariarrak musikaz bildu zuen gerora poema haietako bat, Galdetzen kantuan.

Gauari
nahi nioke galdetu
zergatik ez dituen
ene penak
egunaren argia bezala
aienatzen.

Izarrei
nahi nieke galdetu
zergatik ez duten
ene bihotza
gauaren iluna bezala
alaitzen.

Haizeari
nahi nioke galdetu
zergatik ez dizkidan
maitearen laztanak
pago hosto igarrak bezala
ekartzen.

Euriari
nahi nioke galdetu
zergatik ez duen
ene egarria
zelai lehorrarena bezala
asetzen.

Etsaiari
nahi nioke galdetu
zergatik ez duen
herriaren garraisia
indarkeri ankerraren ordez
aditu nahi.

Gerora heldu zen Txalaparta argitaletxeak 1992an argitaratu zuen Adlotse nobela. Gerora, Gatibu sortu nintzen. Errotarria. Ez dago etxean. Eta liburuen eta literaturaren harira sortutako harremana estutzen hasi zen, lehen gutunak eta bisitak heldu ziren, lagun arteko solasaldiak eta hainbat ordu irauten zuten bisak.

Mendeku politikak, ordea, euskal preso politikoei arnasa ere kendu nahi die, eta baldintza guztiak asko zorrozten hasi ziren gero espetxeetan. Ordudanik, urteak dira Jokin kristal lodiaren atzean ikusten dudala. Ehunka kilometro egin errepidean, eta buelta, 40 minutuko solasaldiaren ondoren. Literatura, larrutu beharrekoak larrutu, herriko kontuak, politika, etxekoak… bisitetan ohikoak diren kontuak.

Zenbat egun eta kilometro sakabanaketaren errepideetan. Jose Luis Otamendirekin. Iñigo Aranbarrirekin. Miel Anjel Elustondorekin. Bateko eta besteko senide eta lagunekin. Dueñas. La Moraleja. Zikoinak. Gaztelako zelaiak. Menuak. Gasolindegiak. Zuera. Bakarrik egindako bidaiak. Harresien barruan ezagututako haurtzaindegiak. Herrera de la Mancha. Mieltxin bidaiak. Lasarten senideekin batera ostiraletan hartutako furgonetak. Gauak errepidean. Hotza. Elurra. Goiz iritsi. Manzanares, Ciudad Real. Zenbat goiz eta gosari Menano hoteleko kafetegian. Euskal presoen senideentzat zabaldutako ateak eta piztutako berogailuak. Herrerako euliak. Behin kartzela barruan bildutako labanda loreak. Milaka oroitzapen. Udaberriari hautsitako ertzak, urte askoan.

1986ko urtarrilaren 10ean atxilotu zuten Urain, beste hainbat euskal herritarrekin batera, ETAren aurkako polizia operazio batean, Basaurin. Hamar egunez izan zuten inkomunikatuta, eta tortura basatiak salatu zituen. 2009ko abuztuaren 9an bete zuen ezarri zioten kondena, eta ordudanik aske beharko lukeen arren, 197/06 doktrina aplikatu ondoren, 2016ra arte luzatu zioten zigorra. Estrasburgoko Giza Eskubideen Auzitegiaren erabakiaren ondoren, azkenean, Jokin Urain ere legez kanpo bahituta egon dela ikusi da, behar zuena baino lau urte gehiago.

Atzo, Jokin aske uzteko eskatu zuen fiskaltzak, eta gaur beste zazpi euskal presorekin batera Jokin Urain ere aske uzteko agindu du Auzitegi Nazionalak. Bahiketa amaitu da, beraz. Senideak Manzanaresen daude astelehenaz geroztik, eta ordu bihurtu daitezkeen arren, minutuen kontua besterik ez da orain Jokinen zain egotea. Aske besarkatu ahal izateko. Behingoz.

ONGI ETORRI, JOKIN!!!

Jokin Uraini buruzko albisteak eta Jokin Uraini egindako elkarrizketak:
· Jokin Urain euskal presoa aske uzteko eskatu du Fiskaltzak (elgoibarren.net, 2013-11-19).
· Aldaketa eta egoera berrien zain bizi gara kartzelan (Barren aldizkaria, 2013-06-14).
· Jokin Urain: «Garenak garelako gauzkate hemen» (Argia aldizkaria, 2008-03-02).
· Kixkur, 25 urte espetxean borrokan.
· Jokin Urain: «Asko izan dira era batean eta bestean lagundu digutenak» (Argia aldizkaria, 2006-12-03).
· Jokin Uraini hitzak (Bide Ertzean taldearen abestia).

Kuba, askatasunaren eskola

Uztailak 26 ditu gaur. Egun handia da kubatarrentzat. 1953an, gaurko egunez, Fidel Castrok gidatuta, Moncada eta Carlos Manuel de Cespedes koartelen kontrako erasoak egin zituzten Batista diktadorearen aurkako iraultzaileek. Kubako Iraultzaren hasiera izan zen. Atxilotu eta epaitu egin zituzten iraultzaile haiek. Fidel Castro epaiketa hartan nabarmendu zen hizlari eta iraultzaile gisara, eta epaiketa hartakoa da betiko geratu den La historia me absolverá esaldia eta hitzaldia.

Uztailaren 26ko Mugimendua sortu zuten iraultzaileek, Moncadan hasitako bideari segida emateko, eta Fidel, Che, Camilo, Tania eta beste hainbat gerrillari buru zituzten fronteekin, borroka armatuaren bidez diktadura garaitzea lortu zuten. Kubako Iraultzak eta herriak boterea eskuratu zuten.

Duela hamahiru urte, 1999ko ekainean Txalaparta argitaletxean lanean hasi nintzenean, Tafallako bulegoan pilatuta aurkitu nituen lanen artean, Fidelen liburu bat zegoen: La fortaleza conquistada. Iraultza gailendu ondoren, militarren koartelak eskola bihurtzeko erabakia hartu zuten iraultzaileek, eta horietako lehenengoaren inaugurazioan ehunka haurren aurrean hitz egin zuen Fidel Castrok, 1959ko irailaren 14an, ikasturteari hasiera emateko ekitaldian. Haurrentzat eman zuen lehen hitzaldia izan zen.

Harribitxi hutsa da hitzaldia, eta Kuban haurrentzako liburu gisara ere argitaratu zuten 80ko hamarkadan. Liburu haren fotokopiak ziren Tafallako bulegoan aurkitu nituenak.

Euskaraz Fidel Castroren libururik ez zegoenez irakurgai, liburu hura itzultzea otu zitzaidan. Ez genuen lortu ez argitaratzailearekin ez marrazkilariarekin harremanetan jartzea, eta 1999an Kubara egin nuen lehen bidaian liburu haren orijinala aurkitzearekin egoskortu nintzen, euskarazko edizioa ahalik eta ederrena izan zedin. Habanako hamaika liburu denda zeharkatu nituen, baita plazetan eta kaleetan dauden liburu saltzaileen hainbat postu ere, azkenean, Habana Zaharreko plaza batean, ale bakan bat aurkitu nuen arte.

“Este discurso fue el primero que Fidel Castro dedico a los niños cubanos, y lo pronuncio con motivo del inicio del curso escolar el 14 de septiembre de 1959 en la antigua fortaleza de columbia, convertida a partir de ese momento en ciudad escolar libertad”.

Hurrengo hilabeteotan lortu genituen liburua euskaratzeko eskubideak, eta 2000. urtean ikusi zuen argia Fidel Castroren euskarazko lehen liburuak, Txalapartaren Axuri Beltza bilduman eta 8 urtetik aurrerako haurrentzat argitaratuta: Askatasunaren Eskola. Oraindik salgai ageri da Txalapartaren webgunean.

Hau irakur daiteke liburuaren kontrazalean:
“Kuban, Iraultza gailendu zenean, errebeldeek gotorleku militarrak eta kuartelak menperatu eta askatasunaren eskola bihurtu zituzten. Lehenengoa Fidelek inauguratu zuen, eta orduan eskaini zien hitzaldi oso bat haurrei lehen aldiz. Hitzaldi ezagun hura jasotzen du esku artean duzun liburuak. Bertan, besteak beste, iraultzaile onak izateko ikasi egin behar dela nabarmentzen du egileak, ikasten ez duenak, nahi izanda ere, ez baitaki gauzak ongi egiten”.

Handik hilabete batzuetara, sasoi hartan Hala Bedi irratiko esatariak ziren Mikel Ayllon eta Aitziber Perez de Karkamo adiskideen opari polita jaso nuen. Bizitzan jaso dudan berezienetakoa, dudarik gabe. Nik euskaratutako Askatasunaren Eskola hura hartu, eta musikarekin lagunduta, atalka, irratian eman zuten, irrati-nobela balitz bezala. Guztia amaitu zutenean, cd batean bidali zidaten, opari.

Gaur, uztailaren 26a denez, Fidel, Camilo, Che, Tania eta gainerako iraultzaile guztien omenez, Kubako Iraultzak erakutsi digun bidea gogoratuz, zuekin konpartitu nahi dut.

Duela hamabi urte, Hala Bedi irratiko bi lagunek, Mikelek eta Aitziberrek, Fidelen Askatasunaren Eskola liburua hartu eta irratirako prestatutako irakurketa musikatua, gaur, zuentzat eta Kubaren lagun guztientzat.

Hemen duzue osorik entzungai, bost ataletan.

ASKATASUNAREN ESKOLA
· Testua: Fidel Castro.
· Euskaratzailea: Gari Berasaluze.
· Ahotsa: Mikel Ayllon eta Aitziber Perez de Karkamo.
· Hala Bedi irratia, 2001.

· JAITSI (66,7 Mb)

Liburuaren Egunean, irakurleekin

Liburuaren Egunean liburu bat idatzi duen edonori egin dakiokeen opari ederrenetakoa egin didate gaur Gasteizeko San Martin ikastetxeko irakasleek eta ikasleek: liburua aldez aurretik irakurri, eta liburuaren inguruan lasai solasean aritu, prestatu dituzten galderei erantzunez. Liburuaren historion oinarritutako marrazkiak oparitu dizkidate, liburutegia bereziki prestatu dute…

Mila esker guztiagatik!

gernika esaten badut

EuskalPen Klubak apirilaren 26an munduko bazter guztietatik iritsitako poemekin bete nahi du Gernika, bonbardaketaren 75. urteurrenean. Horretarako Poemak Gernikarako deialdia egin du, Gernikari eta munduko beste gernikei buruzko poemak jasotzeko. Ekimenarekin bat egin nahian, hau da gaur bidali diedana.

[ koadroa: Felipe Arcos txiletarraren Gernika-Remix, 2011 ]

gernika esaten badut
lanbroa ageri da
sagarrondorik gabe
geratutako historia liburuetan.

gernika abesten badut
maite ditudan bazterrak
betetzen dituzte hildakoen izenek
oraindik galdu gabe dagoen toponimian.

gernika ikusten badut
lapurtutako koadro bat dago
munduari begira
hemengoa ez den museo batean.

gernika oroitzen badut
zure ezpainak dira
itzaltzen ez den suak hartuta.

gernika idazten badut
dornier, junker edo heinkel
bezalako hitzekin
harriz betetako basamortua
zabaltzen da azoka egunetan.

gernika esaten badut gernika
abesten badut gernika ikusten
badut gernika oroitzen badut
gernika idazten badut

errautsetatik koloreak bildu dituen
herri bat erakusten ari naiz
munduko gernika guztiekin batera
koadroa noiz amaituko den galdezka.

Kometa gorriak gutunetan

Hamalau urte igaro dira Eduardo Galeanoren testu hau euskaratu eta sasoi hartan plazaratzen genuen Vladimir literatura fanzinean argitaratu genuenetik:

“Preso politiko uruguaitarrek ezin dute baimenik gabe hitz egin, txistua jo, irribarre egin, abestu, azkar ibili eta beste preso bat agurtu. Ezin dituzte margotu, ezta jaso ere, emakume haurdunen, bikoteen, tximeleten, izarren eta txorien marrazkiak.

Didasko Perezek, eskolako maisuak, torturatua eta ideia ideologikoak izateagatik preso dagoenak, igande batean bost urteko Milay bere alabaren bisita du. Alabak txorien marrazki bat dakarkio. Zentsoreek kartzelaren sarreran hausten diote.

Hurrengo igandean, Milayk zuhaitzen marrazki bat dakarkio. Zuhaitzak ez daude debekatuak eta marrazkiak aurrera egiten du. Didaskok lana goraipatzen dio eta zuhaitzen hostoetan agertzen diren koloretako zirkuluetaz galdegiten, arramen arteko zirkulu txiki ugari horietaz:

—Laranjak al dira? Zer fruta dira?

Haurrak isilarazi egiten du.

—Ssssshhhh.

Eta sekretuan azaltzen dio:

—Babua, Ez al duzu ikusten begiak direla? Izkutaturik ekarri dizkizudan txorien begiak”.

[ iturria: Vladimir fanzinea, 6.zenbakia. Zarautz, 1998ko apirila ]

Galeanoren testu ederrarekin, eta Didasko Perez maisuaren alabak zentsoreei aurre egiteko erakutsitako irudimenarekin akordatu naiz gaur, Espainiako kartzeletan dauzkaten preso politikoei ezarri dizkieten azken debekuak ezagutu ditudanean. Albistea, hemen: Interior prohíbe a los presos de ETA y de los GRAPO firmar como ‘presos políticos’.

Tartean, honakoa salatzen du Alacanten preso daukaten David Garaboa GRAPOko presoak: “Recientemente me impusieron una nueva prohibición, una más: a partir de ahora no puedo escribir en los sobres de mis cartas la firma ‘preso político’, ni tampoco dibujar ninguna estrella roja, tal y como venía haciendo hasta ahora. De lo contrario, dichas cartas serán retenidas”.

Sasoi batean Didasko Perezi emakume haurdunen, bikoteen, tximeleten, izarren eta txorien marrazkiak debekatzen zizkioten modu berean, orain, izar gorriak marraztea debekatzen diete presoei. 2012an. Europan.

Didasko Perezen alabak zuhaitzetan ezkutatuta marrazten zituen txorien begiak bezala, debeku antzuei eta ankerrei irudimenarekin eta literaturarekin erantzuteko garaia heldu da. Marraztu ditzagun kometa gorriak gutunetan. Honelakoak. Eta bidal ditzagun preso politikoen ziegetaraino, ezkutatuta helarazi dizkiegun izarrak aurkitu eta irribarre egin dezaten.

Sorlekutik II, Txiliku ‘Bizien gaubeilan’ liburuaz solasean

Sorlekutik ekimenaren bigarren solasaldia izango da gaur.

Jesus Mari Olaizola Txiliku idazle zarauztarra izango da gonbidatua, udazkenean aurkeztu zuen Bizien gaubeilan liburuaz solasean aritzeko. Nagore Etxabe izango du ondoan galderak egiten, bidaide eta aurkezle lanean.

· Eguna: urtarrilak 18, asteazkena.
· Lekua: Zarautz. Sanz Enea kultur etxeko sotoan.
· Ordua: 19:00etan
· Bidaidea: Nagore Etxabe
· Antolatzailea: Zarauzko Udala, Kultura Saila.

JESUS MARI OLAIZOLA ‘TXILIKU’

[argazkia: zarautz.hitza.info]

Jesus Mari Olaizola Lazkanok (Zarautz, 1951) literaturaren alorrean, haur eta gazteentzat idatzi izan du batik bat, eta bibliografia oparoa du alor horretan, baina helduentzako ipuin eta narrazioak ere argitaratu ditu.

Ahozko literaturaren miresle, hainbat altxorren bila ibiltzea atsegin zaio: igarkizunak, kantu eta esaera zaharrak, jolaserako erretolikak, ahokorapiloak… 1994. urtean Koldo Mitxelena saria irabazi zuen, igarkizunen gaineko lan bategatik eta 2000. urtean Axa mixa zilarra liburua argitaratu zuen gai bertsua jorratuz.

Haur eta Gazte Literatura sailean Euskadi saria irabazi zuen 2004an, Osaba Bin Floren liburuarekin.

· Iturria: idazleak.org
· Txilikuren biografia zehatzagoa, hemen.
· Txilikuren bibliografia osoa, berriz, hemen.

BIZIEN GAUBEILAN

Gaur egun oraindik ipuinak kontatzen direla, batez ere umeei, eta tradiziozkoak izan litezkeela uste du Txilikuk. Baina egun ahozko literatura beste era batera egiten dela uste du, istorioak kontatzen dituzten kantuen bidez, edo hor zehar dabiltzan legenda urbanoen bidez. «Horiek guztiak ikusi beharko genituzke, eta geure euskarazko literaturan sartzen joan». Horixe egin du berak, eta 23 istorio bildu ditu Bizien gaubeilan (Elkar, 2011) lan berrian.

«Gertatzen edo kontatzen diren gauzez» dihardu liburuak, idazlearen hitzetan. «Ez dut esango ipuinak direnik; badu ipuinaren kutsu bat, badu kondaira eta mitologiako zenbait kontakizunena ere». Askotariko istorioak bildu ditu. «Ipuin antz handiagoa dute batzuek, eta beste batzuk gehiago hurbiltzen dira istorio laburretara, pasadizoen tankerako kontuetara, narrazio txikietara».

· Testua: Ainhoa Sarasola, Berria.

LIBURU HONI BURUZKO INFORMAZIO GEHIAGO:
· Lagunartean kontatzeko modukoak (Berria, 2011-10-01)
· Ahoz-aho zabaltzeko ipuinak aurkeztu ditu Txilikuk ‘Bizien Gaubeilan’ (Noticias de Gipuzkoa, 2011-10-01).
· ‘Bizien gaubeilan’ liburua aurkeztu du gaur Jesus Mari Olaizola Txilikuk (Urola Kostako Hitza, 2011-09-30).

Biladi Hadi: hamaika begirada Palestinari, Euskal Herritik

Biladi Hadi: hamaika begirada Palestinari, Euskal Herritik proiektuari ilusioz ekin genion brigadakideok gustura gaude gaur. Esku artean dugu azkenean hainbat eta hainbat lagunen lanari esker osatutako liburua eta diskoa. Axier, Aroa, Leire, Irantzu eta Igotzek elkartasunaren geografian betiko lekua izango duen lan ederra egin dute, dozenaka kolaboratzaileren laguntzarekin.

Liburua gaur heldu da inprentatik, eta igandetik aurrera Durangoko Liburu eta Disko Azokan izango da, Askapenaren erakusmahaian. Gaur bertan hedabideei banatzen hasi garen informazioa da hurrengo lerroetakoa.

· Izenburua: Biladi Hadi. Hamaika begirada Palestinari, Euskal Herritik
· Argitaratzailea: Biladi Hadi elkartea
· Urtea: 2011
· Orrialdeak: 160
· Prezioa: 10 euro
· ISBN: 978-84-615-4889-7

BILADI HADI hamaika begirada Palestinari, Euskal Herritik izeneko liburua eta diskoa Biladi Hadi elkartasun brigadak Euskal Herriko hainbat sektoretako hamarnaka pertsonarekin batera hilabeteetan garatutako proiektua da. Biladi Hadi 2010ko uztailean eta irailean Palestinan izandako elkartasun brigada da, kulturgintzan eta bestelako eremuetan lanean ari diren euskal herritarrek osatua: musikariek, kazetariek, pailazoek, bertsolariek, zinemagileek, eta ikasleek, besteak beste.

Euskal Herritik elkartasuna adieraztera abiatu ginen Palestinara, eta herri bat ekarri genuen bueltan, bihotzean gordeta. Ekarritakoak gutxi du oroigarritik, eta asko, behar beste, konpromisotik. Gure bidaia joan-etorriko lan gisa ulertu genuen hasieratik. Hala, han ikusitakotik eta ikasitakotik abiatuta, ekin diogu gurean herri palestinarraren aldeko elkartasun olatua sortzeari.

Bide horretan aurrera egindako pauso bat baino ez da liburu hau. Euskal Herrian hainbat esparrutan lanean ari diren lagunekin elkarlanean, musika eta hitzak jarri dizkiegu gure bidaian ateratako irudiei: palestinarren sufrikarioaren isla diren argazkiei. Horien bitartez, bat egin nahi dugu nazioartean garatzen ari den Israeli Boikot ekimenarekin, Israelek zapalketa alde batera utzi, eta herri palestinarra aske utz dezan.

Urrats txiki honek beste batzuk ekarri beharko ditu atzetik, azkenean herri gisa elkartasuna eta babesa eman diezaiogun Palestinari, eta herri gisa egin diezaiogun aurre Israeli. Bitartean, ordea, badugu zerbait eskuartean hartu eta begiratzen dugun bakoitzean bere etorkizunaren eta ametsen jabe izan nahi duen herri bat badela gogoratzeko. Izan dadila liburu hau askatasunaren aldeko beste urrats bat. Elkartasuna ematera sekula gehiago itzuli behar izan ez dezagun.

Palestinaren egoeraren nondik norakoak erakusteaz gain, Biladi Hadi brigadako lagunek ateratako argazkiei jarritako hitzak ere biltzen ditu lan honek. Honakoak dira, zehazki, argazkiei begira idatzi egin dutenak:

● Gabi Basañez · Euskal internazionalista auziperatua
● Ainara Gorostizu eta Arantxa Iturbe · Berria egunkariko eta Hik Hasi aldizkariko kazetariak eta Biladi Hadi brigadako kideak
● Ainere Tolosa · Aktorea
● Alberto Arce · freelance kazetaria eta To shoot an elephant dokumentalaren egilea
● Alberto Pradilla · freelance kazetaria eta El judio errado liburuaren egilea
● Amets Arzallus · Bertsolaria eta kazetaria
● Ander Perez · Gazte mugimenduko eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Harkaitz Martinez de San Vicente · Oreka TX musika taldeko kidea
● Aroa Lasa · Arramazka musika taldeko abeslaria eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Asisko Urmeneta · Marrazkilaria
● Axier Lopez · Argia-ko kazetaria eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Beñat Hach Embarek · Sahararen aldeko ekintzailea eta gazte mugimenduko kidea
● Xabier Euzkitze · Kazetaria eta Saharautz elkarteko kidea
● Filipe Bidart · Iparretarrak erakundearen sortzaileetakoa
● Galder Olivares · Igorreko alkate ohia eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Garazi Goienetxea · Ikasle mugimenduko eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Gari Berasaluze · Kazetaria eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Iñaki Garitaonaindia Gari · musikaria
● Gotzon Barandiaran · Idazlea
● Izazkun Guarrotxena · Mugimendu feministako kidea
● Imanol Murua · Kazetaria eta idazlea
● Iñaki Antiguedad · Mugimendu ekologistako kidea, eta EHUko irakaslea
● Irune Berro · Berria egunkariko kazetaria
● Jesus Valencia · La ternura de los pueblos, Euskal Herria internacionalista liburuaren egilea
● Joanes Etxebarria · Bertsolaria eta kazetaria
● Jon Maia · Bertsolaria, musikaria eta idazlea
● Jon Mantzisidor Mantxi · Gora Japon musika taldeko kidea
● Jon Maya · Dantzaria
● Josu Martinez · Zinema zuzendaria eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Joxe Mari Karrere · Ipuin kontalaria
● Karlos Zurutuza · freelance kazetaria
● Koldo Alzola · Komite Internazionalistak taldeko eta Hala Bedi irratiko kidea
● Kristiane Etxaluz · Militante abertzalea
● Leire Ventas · Urola Kostako Hitza egunkariko zuzendaria eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Lidon Soriano · Komite Internazionalistak taldeko kidea eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Miren Amuriza · Bertsolaria
● Mikel Elorza · Abokatua
● Martxelo Otamendi · Berria egunkariko zuzendaria
● Miren Artetxe · Bertsolaria
● Maite Ubiria · Kazeta.info agerkariko kazetaria
● Martxelo Diaz · Gara egunkariko kazetaria eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Mikel Kazalis · Matxura musika taldeko kidea
● Mikel Ayestaran · freelance kazetaria
● Mikel Etxaburu · Idazlea
● Mixel Berhokoirigoin · Laborantza Ganbarako lehendakaria
● Oskar Matute · Alternatiba alderdiko bozeramailea
● Pako Aristi · Idazlea
● Periko Solabarria · Militante abertzalea
● Aiora Zulaika · Pirritx pailazoa
● Sabin Ibazeta · Gernika Batzordeko kidea
● Alfonso Sastre · Antzerkigilea eta idazlea
● Oier Guillan · Antzerkilaria
● Sustrai Colina · Bertsolaria eta kazetaria
● Javier Etayo Tasio · Gara egunkariko marrazkilaria
● Jon Garmendia Txuria eta Xabi Solano · Idazlea eta Esne Beltza taldeko abeslaria
● Unai Vazquez · Auziperatutako militante internazionalista eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Arantxa Erasun · Euskal Memoria elkarteko kidea
● Iñaki Viñaspre · Bertsolaria eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Xabi Strubell · Zura musika taldeko kidea
● Haritz Gartxotenea Xaporra · Euskal preso politikoa eta Biladi Hadi brigadako kidea
● Zuhar Iruretagoiena · Artista
● Raeda Taha · Idazlea
● Joseba Sarrionandia · Idazlea
● Ahmed Jasalwa · Palestinaren Askapenerako Herri Frontearen gazteen adarreko kidea
● Mahmoud Darwish · Poeta palestinarra
● Liliana Cordova Kaczerginski · Militante internazionalista eta IJAN (International Jewish Antizionist Network) taldeko kidea
● Sergio Yhani · Alternative Information Center taldeko kazetari israeldarra
● Jamal Juma · Stop the Wall kanpainaren koordinatzailea
● Ali Mohamed Jaddeh · Palestinaren Askapenerako Herri Frontearen kide historikoa

Honakoak dira, berriz, diskoan parte hartu duten taldeak eta musikariak:

● ARRAMAZKA: Gure hitzak (feat Rim Banna + DAM)
● ERATU: Nablus ilun
● ESNE BELTZA: Free Palestine
● SKATU: Askatasun egarriz
● NAPAR-K: Eguneroko goizak (feat Arramazka)
● MADELEINE: Hartza
● BERRI TXARRAK: Arren, Darwish
● FERMIN MUGURUZA: Yallah, Yallah, Ramallah!
● MALDAN BEHERA: Mohamed
● JON ARANBURU: 31. eskubidea
● PIRRITX PORROTX ETA MARI MOTOTS: Palestinatik, maite zaitut!

ARGAZKIAK:

Irantzu Pastor eta Axier Lopez kazetari eta argazkilarienak dira argazki gehienak, baina badira Biladi Hadi brigada osatu zuten gainerako lagunen hainbat begirada ere.

[ liburuan ageri den eta erakusketan ikus daitekeen argazkietako bat ]

ERAKUSKETA:

Era berean, liburu honetan bildu ditugun hainbat argazki hautatu ondoren, erakusketa ibiltaria ere abiarazi dugu euskal herrietan barrena. Honakoa da orain arteko egutegia:

– Arbizu: abenduaren 11 arte, udaletxean.
– Azpeitia: urtarrilaren 9tik 21era, San Agustin kultur gunean.
– Orereta: urtarrilaren 23tik otsailaren 6ra, Mikelazulo aretoan.
– Igorre: otsailaren 13tik 27ra.
– Donostia: martxoaren 1etik 15era, Alboka tabernan.
– Oiartzun: martxoaren 16tik 31ra, Makutxo tabernan.

AURKEZPENA:

· Eguna: abenduak 8, osteguna.
· Ordua: 18:00.
· Herria: Durango.
· Lekua: Ahotsenea, Durangoko Azokaren egitarauaren baitan.

Prentsa txostena PDFan: biladihadi.pdf