Jose Luis Zumetari, esker onez, Zarauztik

Handienetan handienak joaten direnean bezala, asko idatziko da gaur, bihar eta hurrengo egunotan Jose Luis Zumetari buruz. Ez da gutxiagorako. Dena merezi du. Bi hitz soilik gehitu nahiko nituzke, Zarauzko Kultura zinegotzi ohi bezala, 2011-2015 agintaldian Zarauzko Udaletik eskatu genizkion bi kontuetan zenbaterainoko eskuzabaltasuna erakutsi zuen gogorarazteko.

Batetik, 2013ko udazkenean Imanol Urbietaren omenez argitaratu genuen Imanol Urbieta. Bakarrik eta libre diskorako azala egiteko eskatu genion. Aspaldi Mikel Laboaren omenez haren bertsioekin plazaratu  zuten Txerokee. Mikel Laboaren kantak diskoaren antzeko zerbait egitea genuen buruan Manoloren omenez, eta Laboaren handitasunak Zumeta lagun izan zuen moduan, Urbietaren handitasuna ere ahalik eta modu ederrenean bildu nahi genuen. Baietz esan zuen Zumetak, eta bere azalarekin argitaratu genuen azkenean diskoa. Azal haren erreprodukzio mugatuarekin lan grafikoak egin zituen gero Zumetak, eta diskoan parte hartu zuten musikarien artean banatu genituen.

2014an, berriz, Zarauzko Merkatu Plazako lehenengo solairua erakusketa areto gisara zabaltzea otu zitzaigun, eta Txiki Agirre Keixeta izan zen han erakusteko aukera izan zuen lehena. Ekimena iragartzerako, ordea, lotuta genituen hurrengo bi lekukoak ere: Ainize Txopitea eta Jose Luis Zumeta. Usurbildarraren Gernika Zarauzko Merkatu Plazan ikustea amets hutsa baino gehiago bihurtu zen guretzat.

Jose Luis Zumetaren eta Usoa alabaren lanerako prestutasuna, profesionaltasuna eta eskuzabaltasuna benetan nabarmentzekoak izan ziren, eta 2015eko uztailaren 3an inauguratu zen erakusketa hura, aste batzuk lehenagoko hauteskundeen emaitzek ekarri zuten udal gobernu berriarekin. Uda hartan, egundoko oparia izan zen zarauztarretzat eta bisitarientzat. Erakundeek horretan sinetsiz gero, artista batek, kulturak, koadro batek edo erakusketa batek herri batera bisitariak nola erakarri ditzakeen erakusteko ariketa koloretsua izan zen. Horretan sinesten baitzuen Zumetak. Kulturaren eta artearen kolorerik gabe ezin dela ulertu herri bat.

Marisol Bastidari eta biei koadroaren ondoan jartzeko eskatu nien egun hartan, Mikel Laboak abestutako Gernika guztien aurrean. Ordukoak dira honako argazkiak.

Ohi bezala, erakusketaren inaugurazioan ez zuen hitzik egin Jose Luisek, baina Urola Kostako HITZAko lagunek lapurtu zizkioten adierazpen batzuk. Amaia Ventas kazetariaren bideo honetan ageri da Zumeta, Zarauzko erakusketari buruz hitz egiten.

Erakusketa haren inguruko informazio guztia, argazkiak eta abar luzea, ohi bezala, zuzarautz.eus webgunean
zabaldu genituen, gainerako guztiak bezala. Udal Gobernu berriak itxiarazi eta desagerrarazi zuen webgune hura ere, kulturari zabaldu genizkion beste hamaika ekimenen eta leihoren antzera. Haien faltan, beraz, hedabideen hemeroteketan geratzen diren estekak dira honakoak, noizbait Jose Luis Zumetak Zarautzi egindako opari ederren lekuko. Ez dira bakarrak, lehenago ere Zumetaren zeramikak Zarautzen ondare bihurtu baitziren. 1996an Donibane plazan kokatu zuena, esaterako.

Gai honi buruzko informazio osagarria:
· Lanik berrienekin osatu du Zumetak Zarauzko Merkatu Plazako erakusketa berria (naiz.eus, 2015-07-01).
· Zumeta expone su obra mas reciente en la Plaza Mercado de Zarautz (Gara, 2015-07-02).
· Jose Luis Zumetaren erakusketa, Zarauzko Merkatu Plazan (Urola Kostako Hitza, 2015-07-03).
· ETBren bideoa: Zarauzko Merkatu Plazan jarri du Zumetak erakusketa berria (ETB, 2015-07-04).
· Zumeta, en la Plaza del Mercado (El Diario Vasco, 2015-07-19).
· Jose Luis Zumeta margolaria hil da, 81 urte zituela (Berria, 2020-04-23).

Argazkia: Gorka Arrese.

Sembrant llibres que porten un nou món. Mundu berria dakarten liburuak ereiten

Obrint Pas taldeko Xavi Sarriaren Totes les cançons parlen de tu liburua argitaratu zuenean ezagutu nuen Sembra Llibres argitaletxea, eta ordudanik arretaz jarraitu dut pasioz eta mimoz egiten duten lana.

Azken hilabeteotan, ordea, arreta lilura bihurtu zait, Feliu Venturaren Com un record d’infantesa eta Roc Casagranen L’amor fora de mapa irakurrita.

Lagunak bisitatzeko sakabanaketaren errepideetan ehunka eta ehunka kilometro egitera behartuta, Alacant barrualdean barrena egindako bidaientzat soinu banda bilatzen hasita arkitu nuen noizbait Feliu Venturaren Alacant -per interior- ederra, eta harrezkero Xativako musikariak egindako bidea sakonago ezagutzeko eta gozatzeko aukera izan dut.

2014an, herrien elkartasuna, festa eta kultura uztartuz, eta Kataluniako prozesuari keinu konplizea eginez, Falcons de Vilafranca taldearen falcon edo casteller erakustaldiarekin batera, Feliu Venturaren kontzertua antolatu zuen Zarauzko Udalak, abuztuko jaietan.

Egun hartan ezagutu nituen pertsonalki Feliu Ventura bera, eta haren taldeko musikariak. Tartean, baita bere ibilbide luzean ezinbesteko bidelaguna izan duen Borja Penalba ere. Jende ona.

Pasa den udazkenean Sembra Llibres argitaletxeak Feliu Venturaren lehen eleberria iragarri zuenean, beraz, irrikaz itxoin nuen argitalpena, eta azaroan gustura irakurri nuen Com un record d’infantesa (Haurtzaroko oroitzapen bat bezala).

Txileko diktadurako kontuak, oroimen historikoa eta gaur egungo Herrialde Katalanak uztartzen dituen istorioan barrena, Ovidi Montllorren disko bat da hariari eusten diona. Liburu on eta atsegin bat ez ezik, beraz, Kataluniako musikan eta kulturan erreferentea den norbait ezagutzeko ere aukera eman zidan Feliuren liburuak: Ovidi Montllor, musikari, aktore eta poeta.

Hemen ‘Com un record d’infantesa’ liburuaren booktrailerra:

Hemen, berriz, Ovidi Montllor, Oriol Soleren rola jokatuz Segoviako ihesa (Imanol Uribe, 1981) filmean.

Azken batean, liburu batek orrialdez orrialde mundua ikusteko leiho berriak zabaltzen dizkizunean, bizitza edertzen eta aberasten dizun liburu horietakoa dela ohartzen zara. Horixe gertatu zitzaidan udazkenean Feliu Venturaren lehen nobelarekin, ezezagunak zitzaizkidan erreferentzia kultural ugari aurkituta.

Antzekoa gertatu zait Sembra Llibres argitaletxeak otsailean plazaratu zuen eta Herrialde Katalanetan saldu eta saldu ari den Roc Casagranen L’amor fora de mapa liburuarekin ere. Sorgindu egin nau, eta hainbat leiho berri zabaldu dizkit, idazle eta musikari berriak erakutsita.

Liburuaren nondik norakoa ederki laburtu du Raquel Andres kazetariak egunotan argitaratu duen iruzkinean:

“La generació que es mou entre els 30 i els 40 anys afronta el present i el futur amb molta incertesa. Planificar la vida a mitjà termini se’ls fa molt difícil, ja que és molt complicat trobar un treball estable o que garantisca uns ingressos mínims. I quant a les relacions sentimentals, els models apresos de mares i mares ja no els serveixen. Com moure’s, doncs, en aquest territori incert? Amb L’amor fora de mapa (Sembra Llibres), Roc Casagran (Sabadell, 1980) ens fa una proposta: trencar amb les convencions socials per a construir un món nou i pròxim on puguem ser realment feliços”.

Gazte izateari uko egin nahi ez diogun helduon muga horietan barrena, eguneroko bizimodua aurrera ateratzeko zailtasunak eta bikote harremanen inguruko kontraesanen ispilu guztiak erakusten dizkigu Roc Casagranek nobela eder honetan, gure burua behin eta berriro Llull izeneko protagonistan ikusteraino. Llull, gainera, poemak idaztea gustukoa duen ero horietakoa da, eta poema horietako batzuk ere ageri dira eleberrian barrena.

Poema horietako 14 hartu, abesti bihurtu, eta liburuko zenbait pasarterekin batera, disko ere bihurtu dute Mireia Vivesek eta lehen aipatutako Borja Penalba musikariak. Herrialde Katalanetan argitaratzen den Ara egunkariak, zehazki, pasa den asteburuan eskaini eta banatu zuen diskoa, egunkariarekin batera.

Hemen, Roc Casagran idazlea bera, Mireia Vives, Borja Penalba eta David Fernandezekin diskoaz eta liburuaz solasean.

Argitaratu eta bi hilabete eskasera, liburu bat eta disko bat baino askoz gehiago bihurtu da dagoeneko L’amor fora de mapa ederra. Erantzunak aurkitu ezinik dabilen belaunaldi baten erretratua izateaz gain, Herrialde Katalanetan hainbat esparru elkartu dituen proiektu kulturala ere bada. Liburu batetik abiatuta, zerbait aldatzeko esperantzan sinesten duen jendearen ekarpena. Kulturan ere, Herrialde Katalanetako lagunak ikasgai ederra ematen ari zaizkigu. Batez ere Sembra Llibres argitaletxeko lagunak. Mundu berria dakarten liburuak ereiten ari dira. Sembrant llibres que porten un nou món.

L’amor fora de mapa. Mireia Vives eta Borja Penalba

Diskoa sarean ere entzun daiteke, on-line, esteka honetan edo beheko irudiaren gainean klik eginda.

Gai honi buruzko informazio osagarria:
· Sembra Llibres argitaletxearen webgunea: sembrallibres.com
· Feliu Ventura: Com un record d’infantesa. Liburuari buruzko informazioa.
· Feliu Venturaren webgunea: feliuventura.cat
· Smoking Souls: Alacant -per interior-. Smoking Souls taldearen bertsio ederra eta bideoklipa.
· Ovidi Montllor.
· Roc Casagranen webgunea: roccasagran.cat
· Per a la generació de la incertesa (L’amor fora de mapa liburuaren iruzkina. Raquel Andres, La Vanguardia, 2016-03-29).
· Roc Casagran.
· Emporta’t el CD ‘L’amor fora de mapa’, de Mireia Vives i Borja Penalba (promo.ara.cat).
· Mireia Vives i Borja Penalba: L’amor fora de mapa (mesdemil.bandcamp.com).

 

Silviaren etxean, bizilagun berriak ezagutuz

Iaz bezala, aurten ere SOS ARRAZAKERIAk antolatutako ekimen eder batean parte hartzeko aukera izan dut: BIZILAGUNAK · LA FAMILIA DE AL LADO · NEXT DOOR FAMILY. Honen baitan, herritar berriak eta herrian sortutakoak bazkaria konpartitzeko elkartu ginen igandean. Zarautzen ez ezik, baita Gipuzkoan ere. Guztira, 120 familiatik gora, 60 bazkaritan.

Ekimena Europako beste zenbait herrialdetan ere egin zen, egun berean eta une berean. Guztira, 2.000 lagunetik gora aritu ginen, etxeko atea zabaldu, aurreiritziak gainditu, eta arrazakeria eta aurreiritziak kanpoan utzita, elkar ezagutu nahian. Etorkinak eta bertakoak. Hemen sortutakoak, eta hona etorritakoak. Elkarrekin.

Hemen bildu nuen iazko kronika: Bizilagunak (2012-11-18).

Iaz dinamizatzailea izan nintzen bi familien artean. Patricia (Argentina) eta Daviden (Uruguai) etxean izan ginen, Zarautzen. Bi urteko alaba dute: Afrika. Kristian eta Marianne izan ziren gonbidatuak, hemen sortuak izan arren, etorkin alemaniarren ondorengoak.
Aurten, berriz, gonbidatua izan naiz, Silviaren etxean. Mikel Goenaga lagun eta lankidearekin joan nintzen, eta Silviak ateak zabalik hartu gintuen, hiru seme-alabekin batera: Rocio (21), Rodrigo (19) eta Benjamin (17). Juana Mari aritu zen dinamizatzaile rolean, Zarautzen bizi den azpeitiarra.

Silvia argentinarra da, eta hamar urte daramatza Zarautzen bizitzen.
Trenque Lauquen-en jaio zen, Buenos Aires probintzian, duela 48 urte.
Azaroaren 29an beteko dira hamar urte Argentina utzi eta Zarautzera heldu zenetik. Ez du erraz ahazten data. Gogorra izan baitzen erabakia.

2001 urtearen amaieran lehertu zen krisia Argentinan. Bankuek hondoa jo zuten, korralitoa heldu zen, eta herrialdea ekonomikoki ekaitz betean sartu zen. Dozenaka mila lagunek alde egin zuten bizimodu hobearen bila beste herri eta lurraldeetara.

Hiru seme-alaba zituen ordurako Silviak. 7, 9 eta 11 urte zituzten Benjamin, Rodrigo eta Rociok, hiruren aita eta Silviaren bikotea goizetik gauera lanik gabe geratu zenean. “Rolandoren enpresa itxi egin zuten, eta egun batetik bestera ogia erosteko ere dirurik ez genuela geratu ginen. Oso gogorra izan zen. Hiru haur izanda, asko pentsatu behar izan genuen. Ia bi urte eman genituen zer egin erabaki ezinik, etsita. Argentina utzi, lana aurkitu eta bizimodua aurrera ateratzeko modua izango genuen lekuren baten bila ibili ginen. Zalantza egin genuen, Kubara joan ala ez, han oinarrizko elikadura eta hezkuntza bermatuta dagoelako. Azkenean, hemen zegoen ezagun baten bidez, Zarautzera heldu ginen”, kontatu zigun Silviak.

Rolando heldu zen lehenik Zarautzera, 2003ko martxoan. Bikotea. Aita. Ostalaritzan aritu zen zortzi hilabetez lanean, eta irabazitako diruarekin Silviaren eta hiru seme-alaben bidaia ordaindu ahal izan zuen. Orduan Zarautzen bizi zen lagun batek garai hartan eman zien laguntza ez du ahazten Silviak. Esker oneko hitzak besterik ez ditu Liliana Martinezentzat.

Ordudanik, Zarautzen errotu da. Lagunak egin ditu, lanean aritu, seme-alabak hezi. Zarautzen hazitakoak izanda, hirurak ederki moldatzen dira euskaraz, eta Argentinako oroitzapenak urrunak dira. Ez dituzte sustraiak ahazten, eta ondo gogoan dute nola heldu ziren hona, baina zarauztar petoak dira dagoeneko. Migratzea erabaki zutenean gurasoen gordinaz oso kontziente dira. “Orain konturatzen zara zer pasatu zuten, zer-nolako erabaki gogorra hartu behar izan zuten, eta gu aurrera ateratzeko zer egin behar izan duten. Gogoan dut nola galdetu ziguten ea nahiko genukeen Espainiara bizitzera joan. Bederatzi urterekin ez zara gai horrelako zerbaiten atzean dagoena ulertzeko, baina orain, denborarekin, ulertzen duzu gurasoen etsipena”, aipatu zuen igandeko bazkarian Rodrigok.

Hainbat urtean lanean aritu ondoren, gaur egun lanik gabe eta lan bila ari den arren, Silvia ez du hainbeste kezkatzen “hemengo” krisiak. “Argentinarrek masterra egina dugu krisi kontuetan. Ez naiz egon naizena baina okerrago egongo, inolaz ere”.

Erabat zarauztartu nahian, hamar urte eta gero, Silvia aurten euskaltegian hasi da buru-belarri. Astelehenetik ostegunera joaten da, eta gustura ari da euskara ikasten. Hasieran bakarrik sentitzen bazen ere Zarautzen, denborarekin lagunak egin eta harremanak estutu ditu, oraindik “hemengoen” hoztasuna edo jendea etxeetara gonbidatzeko zailtasuna oso ondo ulertzen ez dituen arren. “Han ezberdina da. Akaso etxeak handiagoak direlako izango da, baina han oso ohikoa da jendea gaur baten etxera joatea, bihar bestearena. Sukaldean aritu, elkarrekin bazkaldu eta solasaldi luzeetan jardun, matea edan, eta abar”.

Sorlekuko janaria lortzeko, lokutorio edo mintzalekuetan egiten zituen lehen batez ere erosketak. “Orain ere bai, baina supermerkatuetan ere hasi dira nazioarteko janariari lekua eskaintzen, eta apal horietan ere lortu daitezke zenbait elikagai”.

Horiekin, egundoko bazkaria prestatu zigun igandean Silviak, sukaldean semeak lagun hartuta.

 

 

[ Hasteko urdaiazpikoaren eta antxoen ondoren, haragi xehetuz betetako enpanadillak atera zizkigun].

[ Juana Mari eta Rodrigo, solasean].

[Espinakaz eta arrautza egosiz betetako enpanada zatiak. Egundokoak zeuden!].

[Edateko: Argentinako ardo ona. Mendoza ingurukoa…].

[Hemengo haragia, baina harategian argentinarren modura ebakitzeko eskatuta. Labean erreta prestatu zuen Silviak].

[Eta haragiari laguntzeko, labean erretako patatak].

[Ondoren, matambre a la pizza: matanbrea, pizza erara. Haragia oinarritzat hartuta, gainean edozein pizzaren osagaiak jartzea da matanbrea. Pizzaren ohiko oinarriarekin eta orearekin beharrean, haragiarekin].

[Silvia, sorlekua utzi eta migratzera behartu zituen krisiaz eta duela hamar urteko egoera gogorraz solasean].

[Postrerako: panquenques rellenos de dulce de leche. Dulce de lechez betetako krepeak, mikatzena ere gozatzeko modukoak!].

[Matea ala kafea aukeran. Azkenean, kafearen alde egin genuen. Laguntzeko, beste gozo ederra: pasta frola].

[Amaitzeko, mahaiaren bueltan elkartu ginenon argazkiak. Zazpi zarauztar. Bat Donostian sortua. Bestea Azpeitian. Bestea Getarian. Eta beste lau Argentinan. Bizilagunak eta ikusezinak orain arte. Igandeaz geroztik, bizilagunak eta lagunak, SOS Arrazakeriari eta Zarauzko Udalako Immigrazio Zerbitzuari esker].

Jorgerekin jolasean (II)

Jorgerekin jolasean

edo bazko astelehena etxean, sukarrarekin, Oteizarekin eta argazki kamararekin…

Zauriei begira, kazetaritzaren ispilutik

‘Egunkaria: 10 urte, hilabete 1 eta egun 1’ izeneko ekitaldia antolatu zuen atzo Zarauzko Udalak, Modelo aretoan, Zarautzek eta zarauztarrek euskal prentsari egindako ekarpena eskertzeko eta aitortzeko. Egunkariaren itxieraren hamargarren urteurrena gogoan, Iñaki Uria zarauztarraren lana nabarmentzeaz gain, Lizardirengandik gaur arte zarauztarrek euskarazko prentsaren alde egin duten ekarpena eskertzea zen asmoa. Bidean, Zeruko Argia, Egunkaria Sortzen, Bartolo, Zarautz Egunkariaren Alde taldea, Fernando Muniozguren, Txaparro herri aldizkaria, Urola Kostako HITZA eta beste hainbat langile, talde eta egitasmo aritu dira Zarautzen euskarazko prentsari egundoko ekarpena eginez, eta horiek guztiek lekua izan zuten atzoko ekitaldian.

[ argazkia: Gorka Rubio, Argazki Press / Berria ]

Amaieran, zarauztarrek euskarazko hedabideen alde egindako lana aitortzeaz gain, alde guztietako kazetariek jasandako jazarpena eta erasoak ere gogoan izan genituen, “zabaldu diren zauri pertsonalak eta sozialak sendatzeko lagungarria delako, batzuek eta besteek pairatutako minaren errekonozimendua, biktima guztien aitortza, eta errekontziliazioan aurrera egiteko urrats sakonak ematea” dagokigula sinetsita.

Zehazki, honakoa da irakurri nuen testua:

Arratsaldeon denoi.

Duela hogei urte, 1993an, gaur ekitaldi hau aurkezten aritu den Gorka Arrese zutabegilea zen Euskaldunon Egunkarian. Uztailean, Lubakietatik izeneko zutabea idatzi zuen, Txiki eta Otaegi hil zituztenean jaio ginen hainbat gazte literaturaren lubakietatik tiroka hasiko ginela eta antzekoak iragarriz. Lubaki Banda izan zena bazetorrela plazaratu zuen Gorkak zutabe hartan. Ordurako bazekien zerbait Susa argitaletxeko editoreak. Hamazazpi urte nituen nik orduan, Susa aldizkaria Lubaki Bandako gazteon esku utzi zutenean. Utzi zigutenean, nolabait.

Hiru zenbaki argitaratu genituen, eta hiru zenbaki haiek osatzeko lanetan ezagutu nituen hemen oholtza gainean dauden hainbat lagun, Lasarteko erredakzioan, lehen Imanol Muruak bideoan esan duen moduan, Susa, Argia eta Euskaldunon Egunkaria eraikin berean baitzeuden.

Egunkariarentzat, aldizkariarentzat eta argitaletxearentzat bizi ziren. Etxerako ordurik gabe, erredakzioa ia etxebizitza bihurtuta, gau bat baino gehiago bertan igarota, sinesten zutenaren alde dena emanez. Eskola horretakoak dira Imanol Murua Uria, Gorka Arrese, Iñaki Uria, Xabin Makazaga, lan kontuengatik gaur hemen ez dagoen Amagoia Iban, eta belaunaldi hartako beste hainbat eta hainbat. Eskola hartakoa zen Bartolo ere. Euskarazko egunkaria. Euskarazko aldizkariak. Euskarazko liburuak.

Urte haietan, Euskaldunon Egunkariak larunbatero argitaratzen zuen literatura gehigarria egiteko Lubaki Banda hartako gazteren bat proposatzeko eskatu zioten Gorkari, eta horrela hasi nintzen Egunkarian, dinosauro hauek irakasletzat nituela. Denok ere, gaur baino 20 urte gutxiago genituen.

Txumai Iturriarekin egin ohi nuen erredakziorako bidea, autoan. Txumai, zehazki, Zarauzko Udaleko zinegotzia zen urte haietan, HBko zinegotzia, eta autoa erre zioten. Lanetik etxera eta etxetik lanerako bidai haietan, Txumai, Karlos edo Amagoiarekin, Egin egunkarian Zarauzko albisteen kazetaria izateko aukera aipatu zen, Imanol Arruabarrenak lekukoa pasatzea eskatu zuelako, eta bidaideek lan askorik gabe konbentzitu ninduten lan askoz gehiago hartzeko. Beste lan batzuekin batera, biak uztartzen nituen: Euskaldunon Egunkariako literatur gehigarria, eta Egin egunkariko Zarauzko albisteak.

1998ko uztailean itxi zuten Egin egunkaria. Xabier Salutregi zuzendariak kartzelan jarraitzen du oraindik, Teresa Toda kazetariarekin batera. Baita Xabier Alegriak ere. Bost urte geroago Egunkariari heldu zitzaion mamua bizirik zegoen ordurako. Bidean eraman zituen Ardi Beltza eta Kale Gorria aldizkariak ere, Egunkaria irentsi baino lehenago.

Egunkaria auzian, mamuak ez zuen nahikoa izan kolpe bakarrarekin, eta Martxelo, Iñaki eta gainerako arduradunen atxiloketarekin eta Egunkariaren itxierarekin hasitakoa, hilabete batzuk geroago errepikatu nahi izan zuen, auzi ekonomikoarekin. Auzi horrek zabalik segitzen du oraindik. Epaiketaren esperoan daude auzipetuak, eta ez nolanahiko kartzela zigor eskaerekin, gainera. Tartean dago Iñaki Uria zarauztarra ere. Auzipetuetako batek otsailaren 20an gogoratu zuen moduan, auzi ekonomikoa zabalik dagoen bitartean, Egunkariaren zauriak odoletan segitzen du oraindik, bizirik.

Odola eta zauriak aipatuta, Zarauzko Udalaren izenean, herri honetan jazarriak eta erailak izan diren kazetariak badirela gogoratu behar dut ezinbestean. Udal ordezkari gisara, eredu izatea dagokigu eman beharreko urratsetan. Horregatik, zabaldu diren zauri pertsonalak eta sozialak sendatzeko lagungarria delako, batzuek eta besteek pairatutako minaren errekonozimendua, biktima guztien aitortza, eta errekontziliazioan aurrera egiteko urrats sakonak ematea dagokigu. Zentzu horretan, kazetarien eta hedabideen aurkako ekintzak gogoratu behar ditugu: GALek hildako kazetariak, ETAk hildako kazetariak, zenbait hedabideren egoitzek izandako atentatuak, beste zenbait hedabideren aurkako sarekadak, epaiketak, torturak eta bidegabekeriak. Eta Zarautzen, bereziki, ezin dugu ahaztu Gorka Landaburu kazetariak jasandako atentatua ere. Inoiz baino gehiago, guztien aitortza eta minaren errekonozimendua beharrezkoak ditugu.

Ez nuke gaurko ekitaldia amaitu nahi, ekitaldiaren helburua nabarmendu gabe: Zarautzek eta zarauztarrek euskarazko prentsaren alde egindako jarduna eskertzea. Prentsa idatzira mugatu gara batez ere, baina jakin badakigu, telebistan eta irratian ere, kate pribatuetan zein libreetan, hamaika zarauztar ari dela lanean, gaur hemen aitortu nahi izan dugun ekarpenaren antzekoa eginez, beste formatu batzuetatik. Telebistan eta irratian ez ezik, baita sareko albistarietan ere. Horiek ere gogoan ditugu.

Guztiei, beraz, mila esker euskaratik eta euskaraz Lizardik noranahikoa amesten zuen hizkuntza larrekoa lau haizetara zabaltzeagatik.

Ekitaldian zehar banatu ditugun oroigarriak, ekitaldi honetarako Manu Urbieta artista zarauztarrak berariaz egindakoak dira. Benetan ederrak. Egindako bidea eta lan ederra eskertzeko, baditugu beste bi ere: Martxelo Otamendirentzat, eta Imanol Muruarentzat. Beraiek jasoko dituzte, baina nolabait, gaur hemen aitortu eta eskertu nahi izan dugun belaunaldi eta ekarpen baten ordezkari gisara. Zuen txaloak beraientzat dira.

Eskerrik asko!

Post scriptum:
Ekitaldia amaitu eta oholtzatik jaitsi orduko Gorka Landaburu kazetaria hurbildu zitzaidan, eskerrak ematera. Eskua luzatu zidan. ETAren lehergailu batek zartatutako eskua. Lander Garrok azaroan sentitu eta idatzitakoaren antzeko zerbait sentitu nuen nik ere. Hemen testua.
· Nire tokia (Lander Garro, GARA, 2012-11-22).

Kontu honi buruzko informazio osagarria eta estekak:
· Aitorpena euskal prentsari (Berria, 2013-03-22).
· Nire tokia (Lander Garro, GARA, 201211-22).

Atzoko ekitaldia iragartzeko egunotan prestatu dugun bideoa:

Bizilagunak

SOS ARRAZAKERIAk antolatutako ekimen ezin aberatsago batean parte hartzeko aukera izan dut gaur eguerdian: BIZILAGUNAK · LA FAMILIA DE AL LADO · NEXT DOOR FAMILY izena zuen ekimenak, eta horren baitan, gaur eguerdian, herritar berriak eta herrian sortutakoak bazkaria konpartitzeko elkartu dira familia giroan. Gipuzkoan, guztira, 120 familiatik gora, 60 bazkaritan.

Ekimena Europako beste zazpi herrialdeeetan ere egin da, egun berean eta une berean. Guztira, 2.000 lagunetik gora aritu gara, etxeko atea zabaldu, aurreiritziak gainditu, eta arrazakeria eta aurreiritziak kanpoan utzita, elkar ezagutu nahian. Etorkinak eta bertakoak. Hemen sortutakoak, eta hona etorritakoak. Elkarrekin.

Bizilagunak izan arren ikusezinak diren herritarrak ezagutzea zen gaurko ekimenaren helburua. Harremanak sortzea. Hitz egitea. Elkar ezagutzea. Gure herriak hizkuntza, kultura eta sukaldaritza aldetik zein aberatsak diren ohartzea, guztion ekarpenari eta ohiturei esker.

Harrerako familiak eta familia gonbidatuak eskatzen zituen ekimenak. Lehenek etxeko atea zabaldu eta gonbidatuentzat bazkaria prestatu behar zuten. Bigarrenek, ordura arte ezezaguna zuten beste familiaren adeitasunaz eta sukaldaritzaz gozatu. Tartean, SOS Arrazakeriak mahai bakoitzean jarritako begirale edo dinamizatzaile bat, bi familiak elkartu, guztia bideratu eta bitartekari moduan aritzeko, dena ondo joan zedin. Horretan aritzeko suertea izan dut gaur, mahaikideak inolako laguntzarik gabe ere ederki moldatuko ziren arren.

Esperientzia ezin ederragoa izan da ekimenean parte hartzea. Patricia (Argentina) eta Daviden (Uruguai) etxean izan gara, Zarautzen. Bi urteko alaba dute: Afrika. Kristian eta Marianne izan dira gonbidatuak, hemen sortuak izan arren, etorkin alemaniarren ondorengoak.

Patricia aritu da sukaldari lanetan. Azken egunotan gaurkorako mimo bereziz prestatutakoari azken ukituak ematen eta aurkezten. Argentinan ohikoak dituzten jakiekin bete digu mahaia. Entsalada errusiarra, matanbrea edo barazkiz betetako haragia, enpanadillak, pizza modura prestatutako haragia, etxean egindako opil gozoak. Egundoko festa mahai gainean.

Harreragileak zein gonbidatuak gustura sumatu ditut. Mahaia uzterako, beste otordu bat lotzekotan geratu gara, hurrena gonbidatuen etxean. Ekimen eder batean parte hartu izanaren sentsazioarekin atera naiz Patricia eta Daviden etxetik. Herri berean, bizilagunak izan arren, gaur arte ezagutzen ez ziren eta elkarrentzat ikusezinak ziren bi familien artean sortu den zerbait konpartitzeko suertea izan dut, eta honelakoak gehiagotan egin beharko genituzkeela pentsatu dut.

Zorionak, beraz, antolatzaileei, SOS Arrazakeriari, eta Bizilagunak ekimena bideratzeko bitartekari lanetan aritu diren Zarauzko Udaleko Immigrazio Zerbitzuari, herriko eskolei eta parte hartu duten guztiei.

Etorkin heldu berrien egoera gordina, bertatik bertara

Eguerdiko 14:00etan geratuta nengoen Kristian, Marianne, Patricia eta Davidekin, harreragileak eta gonbidatuak elkartu, eta azken bien etxera joan aurretik, handik hurbil dagoen taberna batean zerbait hartzeko.

Aurkeztu, lehen tragoa amaitu, bigarrena atera, eta tabernaren kanpoaldean hitz egiten eta elkar ezagutzen ari ginenean, norbaitek gidoia nahita idatzi izan balu bezala, Mustafa agertu da. Ez genuen ezagutzen. Marokoarra. Zarautzera heldu berria. Tabernaz taberna lan eske aritu da goizean. Udal zerbitzuetatik pasatuta zegoen, eta etxerik gabekoei aterpea eskaintzen dien Neguko Etxean hiru egunerako ostatua bermatzen dioten paperak zituen eskuetan. Baina dirurik ez. Ea lana non lortu dezakeen ba ote dakigun. Ostalaritzaz aritu gara, eta arrantzaz, eta Getariako portuaz, eta ezagutzen ditugun Marokotik heldutako zarauztarrez.

Patriciak kafesne beroa eta patata tortilla pintxoa atera dio, eta eskean aritzea gustukoa ez duela nabarmenduz, erdi lotsatuta, onartu egin du, eta irentsi, goseak amorratuta. Zarautzen errotuta dauden marokoar batzuen telefonoa eman diogu, eta Youssefek igandetan ere zabalik izaten duen ileapaindegiraino lagundu diot gero, aberkideekin hitz egin eta hurrengo egunotarako zerbait lortu ahal dezan.

Youssefek Azken Portun duen ileapaindegian geratu da Mustafa, eta ni Patricia, David, Afrika, Kristian eta Mariannerengana itzuli naiz, Zelai Ondora. Bazkaltzen eseri aurretik, bertatik bertara ikusi dugu iritsi berriak diren etorkin askok bizi duten egoera gordina.

Modelo aretoa, zinema zaharretik kultura eredu berrira

Gaur eguerdian aurkeztuko dugu Modelo aretoa izango denaren hurrengo asteotako egitaraua, eta aretoa kudeatzeko Kultura Sailak eta herriko hainbat talde eta eragilek izan ditugun bileren berri ere emango dugu, egitaraua guztion ekimena eta ardura izango dela nabarmenduz.

Izan ere, Modelo zinema negozio bezala kudeatzen zuen enpresak zinema itxita, eta Lizardi antzokia zena ere eraitsita, kultur azpiegitura aldetik herren geratu da aurten Zarautz. Horren aurrean, zinema, musika, antzerkia eta gainerako arte eszenikoak eskaini ahal izateko agertoki baten beharra ikusita, aldi baterako hitzarmena sinatu du Zarauzko Udalak Modelo zinema zenaren eraikinaren jabeekin. Hilean 2.500 euroko alokairua ordaintzen dio Udalak Jose Miguel Zubillaga e Hijos S.A. enpresari.

Eraikina moldatu behar izan dugu kulturari atea zabaltzeko. Urteetako utzikeriaren ondorioz baldintza kaskarretan egon dena nolabait egokitu behar izan dugu: argindar koadroak, agertoki berria, fokoak, segurtasuna bermatzeko legeak eskatzen dituen distantziak, eserlekuen ilarak, berogailuak eta deshumifikadoreak, proiektorea… Zarauztarrei Modelo aretoan behin-behinean zinema, antzerkia eta musika eskaintzeko, 30.000 euro inguru bideratu ditu Kultura Sailak, oraingoz, hileroko alokairuaz gain. Aretoa zabaldu eta modu duinean abiarazteko soilik, alegia.

Aretoa modu duinean abiarazteko, ordea, ez da dirua soilik behar.
Askotan esan dugu. Zarauztarrak eta Zarauzko talde eta eragileen borondatezko lana da gure kultur baliabiderik garrantzitsuena, eta horri heldu nahi izan diogu zinema zaharretik kultura eredu berrira igarotzeko.

Asko izan dira elkarlanean aritzeko gogoa eta borondatea erakutsi diguten talde edo elkarteak, bakoitza bere arloan: musika, zinema, antzerkia… Bilera orokor bat egin genuen talde guztiekin batera, areto honetan bertan, elkarlanean kudeaketari nola heldu zehazten hasteko. Gerora, taldeekin banaka bilduta, bakoitzak eskaini dezakeena zehazten eta lotzen aritu gara, eta ari gara oraindik ere.

Gaur aurkezten dugun egitaraua, beraz, oraingoz lotuta dagoena soilik da. Talde eta elkarteen ekarpenarekin, hurrengo asteotan, zabaldu eta osatu egingo baita. Izan ere, Modelo aretoa kudeatzeko, hiru multzo bereizi ditugu, eta bakoitzak bere baldintzak izango ditu.

1. Kultura Sailak antolatzen dituen ekimenak, eta Zarauzko Udalaren gainerako sailek antolatzen dituzten ekimenak.
2. Bidelagunek antolatzen dituzten ekimenak. Herriko talde, elkarte eta eragileek Kultura Sailarekin elkarlanean, Modelo aretoan dagokien arloari buruzko ekimenak kudeatuko dituzte: zinema zikloak noizean behin, antzerkia hilean behin, musika entzunaldiak, hitzaldiak, eta abar. Kultura Saila talde eta eragile hauetako bakoitzarekin ari da bakoitzak egingo duen ekarpena zehazten eta baldintzak adosten.
3. Modu pribatuan, ohiko bidelagunen multzoan egon gabe, Modelo aretoa ekimen puntualetarako erabili nahi duten gainerako enpresak, elkarteak edo eragileak.

Elkarlana da, beraz, kudeaketa berriaren ardatza.
Elkarlana Kultura Sailaren eta Modelo aretoan zerbait iraunkorki eskaini eta kudeatu nahi duten herriko talde eta eragileekin.
Elkarlan hori, gainera, herritik kanpora ere heltzen da. Izan Argiarekin eta Eguzki Bideoak kolektiboarekin Dokusarea ekimenean emango diren dokumentalak eskaintzeko, izan Euskadiko Filmategiarekin ziklo zehatzak antolatzeko, izan Euskal Herriko Antzerkizale Elkartearekin Zarautzek antzezlan berrien zirkuitoan lekua izan dezan bermatzeko, eta abar.

Modelo aretoa izango denaren kudeaketa ereduaren adibide batzuk besterik ez dira.

Egitaraua, ekimenei eta zikloei buruzko informazioa, sarreren prezioa, ordutegiak eta gainerakoak, aurrerantzean, modeloaretoa.com webgunean izango dira ikusgai, gaurtik aurrera.

Gaur atea zabalduko dugu, eta barrura sartzen denak aurkituko duena erakusten hasiko gara, baina hemendik aurrera etorriko dira Modelorekin lotutako ekimen, hitzarmen, elkarlan eta albiste berriak.

Gonbidatuta zaudete!

EGITARAUA:

AZAROA:

18 Zinema: ‘Barrura begiratzeko leihoak’ filma, eta Txaber Larreategi zuzendariarekin solasaldia. 17:30ean. Sarrera, 5 euro.

25 Bertha Gaztelumendiren ‘Tximeleta burdinan’ dokumentala. Emakumeen Aurkako Indarkeriaren Kontrako Nazioarteko Egunaren baitan. Sarrera, doan.

30 Kontzertua: Jabier Muguruza.

ABENDUA:

2 ‘Arra arraroa’ eta ‘Stereo’ antzezlanak. 18:00etan. Sarrera, 3 euro.
‘Arra arraroa’. Aktorea: Iñigo Ortega. Testua: Oier Guillan. Zuzendaria: Ainhoa Alberdi. Ekoizpena: Metrokoadroka Sormen Laborategia.
‘Stereo’. Aktorea eta zuzendaria: Miren Gaztañaga.

3 Euskararen Eguna. ‘Euskararen ispilutik, munduko hizkuntzetara’. Zarautzen hitz egiten diren eremu urriko hizkuntzei buruzko dokumental laburrak eta etorkinekin solasaldia.

4 ‘Urte berri on amona’ filma, eskola ordutegian, ikasleentzat.

4 Telmo Esnalen ‘Hamaiketakoa’ film laburraren estreinaldia + ‘Taxi’ eta ‘Amona Putz’ film laburrak, eta zuzendariarekin solasaldia. 19:00etan. Sarrera, doan.

6 Gitarra Jaialdia. Kontzertua: Eva Pons (2011ko Gitarra Jaialdiko irabazlea) eta Enrique Truan Gitarra Orkestra.

8 Gitarra Jaialdia. Kontzertua: Eduardo Baranzano, Jacaranda laukotea eta Bartzelonako Gitarra Orkestra.

9 Zinemapean: ‘Ziztadak · Tábanos’. Desobedientzia zibilari buruzko dokumentala, Dokusarea ekimenaren baitan, Argia eta Eguzki Bideoak kolektiboarekin elkarlanean. Sarrera, 2 euro.

14 Zine Modelon zikloaren baitan, ‘La naranja mecánica’ filma. I Love Rock ekimenak antolatuta. Sarrera, 5 euro.

15 ‘Aurresku zaharra’ bideo-dokumentalaren aurkezpena, 19:00etan.

16 Zinema: ‘Gazta zati bat’ filma, eta Jon Maia zuzendariarekin solasaldia. 19:00etan. Sarrera, 5 euro.

22 Haurrentzako antzerkia. 17:00etan. Sarrera, 3 euro.

23 Zinemapean: ‘Morir de día’. 80ko hamarkada eta heroinaren aurpegi ezkutuari buruzko dokumentala, Dokusarea ekimenaren baitan, Argia eta Eguzki Bideoak kolektiboarekin elkarlanean. Sarrera, 2 euro.

30 ‘Zu Zarautz’ zikloaren baitan, Zarautzi buruzko lehen lau dokumentalen estreinaldia. Debolex etxearen eskutik. 18:00etan. Sarrera, doan.

URTARRILA:

20 Zinema: ‘Zuloak’ filma, eta solasaldia. 19:00etan. Sarrera, 5 euro.

27 Zinemapean: ‘Brad, beste gau bat barrikadetan’ dokumentala. Dokusarea ekimenaren baitan, Argia eta Eguzki Bideoak kolektiboarekin elkarlanean. Sarrera, 2 euro.

OTSAILA:

16 Tik Tara musika taldearen lehen diskoaren aurkezpena, kontzertua eta festa.

24 Zinemapean: “Ezkutuko zorra’ dokumentala. Dokusarea ekimenaren baitan, Argia eta Eguzki Bideoak kolektiboarekin elkarlanean. Sarrera, 2 euro.

Mollarri eta Iratzarri dantza taldeek bat egin dute

Argazki eta agerraldi historikoa eskaini dute gaur Mollarri eta Iratzarri dantza taldeek. Izan ere, urte askoan Zarauzko bi dantza talde nabarmenenak izan direnek bat egin dute, eta aurrerantzean talde bakar bat bezala ariko dira, elkarrekin.

EAJk Lizardi antzokia zena eraikuntza enpresa bati saldu ondoren, Iratzarri dantza taldea entseatzeko aretorik gabe geratu da aurten. Eta egoera berean geratu da Mollarri dantza taldea ere, Salbatore Mitxelena Ikastolan azken urteotan erabili izan duen lokala ikastolak psikomotrizitate gela bezala erabiltzeko beharraren ondoren.

Herriko bi dantza taldeak entseatzeko lokalik gabe geratzeak, denboran bat egin du Lizardi eraitsi eta Modelo zinema itxi ondoren Zarautzen kultur azpiegituren inguruan aurten abiarazi dugun parte-hartze prozesuarekin. Bertan, udal eraikinen erabilera aztertzeko eta berrantolatzeako beharra agerian geratu zen, eta hausnarketa horren ondorioa da Ebro Etxean erretiratuentzat zegoen informatika gela lekuz mugitzea eta Ebro Etxea osorik kultura ekimenetarako bideratzea. Tartean, lehen aldiz, Mollarri eta Iratzarri dantza taldeen entseguetarako eta dantza taldeen materiala eta arropak gordetzeko.

Horregatik agertu dira bi taldeetako ordezkariak gaur Ebro Etxean, han bertan astelehen honetan aurtengo ikastaroekin eta entseguekin hasiko direla iragarriz, baina batez ere, bi taldeek bat egin dutela eta aurrerantzean dantza talde bakarra izango direla nabarmenduz.

Izena erabakitzea soilik falta zaie.
Ideiarik?

· Honakoa da bi taldeen izenean irakurri duten testua:

Kaixo, egunon guztioi!

Hemen bildu gara, Zarautzen hain ezagunak garen Iratzarri eta Mollarriko kideak. Gaurko agerraldi honetara ez gara soilik gaur egun dantza irakasten ari garen hezitzaileak agertu, gure haur dantzariak eta beraien gurasoak ere gonbidatu nahi izan ditugu; azken batean beraien parte hartze eta laguntzarik gabe hau guztia ez litzatekelako posible izango. Gure artean ditugu, gainera, Iratzarrin eta Mollarrin hainbeste urteetan dantza irakasten eon diren beteranoak ere. Beraien bideari jarraituz eta egin duten lanari esker iritsi baikara gu gauden lekura.

Urte asko dira gure herrian bi dantza talde ditugula. Badakigu, jende mordoa igaro dela hemendik, baina azken boladan bi talde hauen indarra aldatuz joan da, besteak beste irakasle taldea oso gaztea izan delako. Iratzarriko gehienek Zarauztik kanpo ikasten zuten eta beraz talderik ezin izan dute hartu urte hauetan. Mollarrin, aldiz, haur talde asko genituen eta ez ginen guztiei irakastera iristen. Hau ikusirik, eta buruari nahiko buelta emanez, bi dantza taldeak mahai berean eseri eta irtenbide hauxe ikusi genuen: Zarautzen dantza talde bakarra eta eraginkorra egotea. Finean, gaur egun bi talde hauetan gauden irakasleon helburuak berdinak baitira; esate baterako, euskal kulturaren bultzatzaile izatea, azken batean haurrek herriko festetan euskal dantzak egiteko gaitasuna izan dezaten.

Ez da lan erraza izan honaino iristea eta bilera dexente egin behar izan ditugu. Batetik, lokala ahalik eta azkarren lortu nahi genuen, leku finko bat izatean gauzak erraztuko zitzaizkigula pentsatzen genuelako. Lan honetan Udalak asko lagundu digu, aukera ezberdinak izan ditugulako eta azkenik guretzat egokiena zena utzi digutelako. Bestetik, bi taldeek ditugun funtzionamenduez hitz egin behar izan dugu, eta hainbat puntutan adostasunera iritsi. Hau erraza izan da, biek ala biek interes handia izan dugulako. Baina oraindik izen berri bat asmatzea geratzen zaigu, norbaitek ideia originalen bat izango balu gurekin harremanetan jarri besterik ez du izango.

Oraindik ere badugu zer eginik. Herrian hau guztia zabaldu nahi genuke, jendeak gure intentzioen berri izan dezan. Herritarrak aipatzean, gogoratu gara orain gutxi irakurri al izan dugula prentsan, gaur egun dantza taldeek ez dutela fundamenturik eta asko pattaldu direla lehendik hona. Horren aurrean aipatu nahiko genuke gure lana erabat boluntarioa dela eta musutruk aritzen garela lanean. Hala ere, indarrak hartuta gatoz eta indartsu jarraitu nahi dugu lanean denentzat onena izango dena lortu arte. Inork pentsatuko balu gauzak hobe egin daitezkeela, hemen gaude gu esku zabalik eta gustura jasoko ditugu ekarpenak.

Amaitzeko aipatu nahi genuke, aurten ere matrikula irekiko dugula ikasle berriek izena eman dezaten. Egun bakarra egongo da horretarako: urriak 24, asteazkena, arratsaldeko 18:00tatik iluntzeko 20:00tara, Ebro Etxean bertan.

Besterik gabe, mila esker guztion laguntzagatik eta laster arte!

ZARAUZKO DANTZA TALDEA.

Munduko tomate garestienen historia

Iraileko udal osoko bilkuran, Zarauzko Udalak onartu egin zuen polikulturalaren kontratuak eteten hastea. Zehazki, Zarauzko arte eszenikoen zentroko proiektuari buruzko aholkularitza eszeniko eta akustikoaren kontratua eman genuen bukatutzat erabaki horrekin. Aurreko legealdietako handikeria arranditsua izan zenari buruz hitz egiteko aukera izan genuen alderdi guztiek, eta Bilduren izenean nabarmendu genuen moduan, azken batean, munduko tomate garestienen historia da hau. Batzuei, beharbada, dagoeneko ezaguna egingo zaie historia, baina komeni da gogoraraztea, lehenago irakurri edo entzun ez duenik egonez gero ere.

Bilboko Guggenheim museoa diseinatzeko lehiaketa egin zenean hasi zen guztia. Frank Gehry arkitekto estatubatuarra gailendu zen, eta Wolf D. Prix arkitekto austriarraren proiektua geratu zen bigarren postuan. Egun batean, Zarauzko Kultura zinegotzi bati, Wolf D. Prix jaunari arantza hura ateratzeko aukera ematea otu zitzaion. Guggenheim handi hartatik 83 kilometro eskasera, Zarautzen, arkitekturaren historian lekua izango zuen proiektu berria diseinatzea proposatu zion. Kultura zinegotziaren eskutik Zarautzera egin zuen lehen bidaian, Euskal Herria ezagutu zuen. Musika Plazako taberna batean, terrazan, txakolin baten eta bestearen artean, liluratuta begiratzen omen zion aurrean zeukan eraikinari eta hango mural handiari: Tourist, remember. This is not Spain. You are in the Basque Contry!

Arkitekto austriarra galdezka hasi zen, eta Kultura zinegotziak, Zarautzek eta Euskal Herriak sorgindu egin zuten. Onartu egin zuen eskaintza. Baietz. Diseinatu egingo zuen Guggenheim apalago bat, Bilbotik hurbil. Handik aurrera heldu zen nazioarteko arkitektoen lehiaketa, milioika pezetako kontratu garestien bilduma, Zarautz New York Viena Amsterdam New York bidaien sasoia, simposiumak eta abar luzea. Oskola zen garrantzitsua, Wolf D. Prix eta Zarautz distiratsu ager zitezen Europan. 21 milioi euro. Eta oskolaren barruan, nola ez, Kultura zinegotzi haren bulegoa izango zena ere azaltzen zen txostenetan, nolakoa izan behar zuen erabat zehaztuta, dorre eta guzti. Kontua ez baitzen herriaren beharrak aseko zituen eskaintza eta egitaraua osatzea, porlanaren kulturan eta industrian oinarritutako handikeria baizik. Faraonikoa. Itxura.

Proiektuaren aurrekontua 21 milioi eurokoa izanda, ezin zuten lagunen artean esleitu, eta horretarako sortu zuten Zarautz Lur SA. Honek nazioarteko lehiaketa mugatua antolatu zuen, zinegotzi jeltzaleak munduan barrena bisitatu eta limurtutako arkitekto sonatuekin. Gipuzkoako Arkitektoen Elkargoaren haserrearena, etxeko arkitektoen zapuzkeriatzat hartuko zuten, besterik gabe.

Dirutza eskatzen zuen proiekturako, hiru bidelagun aurkitu zituen Zarauzko Udalak: Gipuzkoako Foru Aldundia, Eusko Jaurlaritza eta Espainiako Gobernua. Krisiaren enbata hurbildu ahala erori ziren hirurak, ordea, eta Zarauzko Udala bakarrik geratu zen. Kultura zinegotzia, urrezko dorrerik gabe, eta zarauztarrak kultur azpiegitura egokirik gabe, herriko eragileekin adostu eta osatutako egitaraurik gabe. Ezer gabe. Ez oskolik eta ez mamirik azkenean.

Ameskeriak, Zarautzentzat, milioika euroko zulo handia ez ezik, kultura azpiegituren galbidea ere ekarri zuen. Ez ziren batere zaindu kultur ekimenetarako herriko gainerako azpiegiturak. Areago, eraikin berri eta handiak dena konponduko zuelakoan, apaltzen, itzaltzen eta erortzen utzi ziren. Nahita. Munduari harro erakusteko Guggenheim berria behar zuen lekuan, piperrak eta tomateak dituen baratze bat besterik ez zen geratu.

Handira egin zuten apustu Kultura zinegotziak eta Zarauzko Udalak, eta galdu egin zuten.
Zarauztarrok galdu egin genuen. Gaur, hainbat urte geroago, Zarautzek ez du herriaren beharrak asetzeko moduko agertokirik, zinemarik, kultura azpiegiturarik. Hori da batzuen handinahikeriak kultura aldetik herri honi utzi dion oinordetza.

Horren aurrean, hurrengo hilabete eta urteotako ekimenak Zarauzko elkarte, talde eta eragileen artean mamitzeko premia agerian geratu zen udaren atarian egin genuen parte-hartze prozesuan. Kultura azpiegiturak aztertzeko eta berrantolatzeko beharra agerian geratu zen, eta Modelo zinema zenaren eta beste azpiegitura batzuen inguruko hausnarketa egin genuen hainbat herritarrekin eta herriko hainbat eragilerekin.

Oskolak kezkatzen gaitu, noski, baina mamian sinesten dugu guk. Eraikin bat aldarrikatzen dute batzuek, besteren bat besteek. Baina eraikin baten zein bestearen gainetik, kudeaketan asmatzea da daukagun erronka nagusia, herri honek kulturarentzat merezi duen bilgunea, zehazki, elkarlanean osatutako egitarau erakargarria eta askotarikoa izan dadin.

Horretarako, musikan, antzerkian, zineman, literaturan eta beste hainbat esparrutan aritzen diren herriko hainbat eragilerekin batera, eta eraikin zehatzak bizirik aldarrikatzen dituztenekin batera, Zarauzko kultur ekimenak bateratzeko eta espazio berriei zein zaharkituta geratutakoei bizitza emateko, lanean hasi gara dagoeneko. Uda honetan, nolabait, Sortaldea Kultura Eremua izan da lehen entsegua, eta hurrengo asteotan emango dugu esperientzia horretatik ikasitakoa zabaltzeko asmoaren berri, Modelora edo beste eraikin batzuetara. Modelo zinema zena, zehazki, alokatuta dago hurrengo sei hilabeteotarako, eta hurrengo egunotan ezagutaraziko ditugu ekimen eta egitarau berriak. Horretan ari gara lanean, Zarautz atzera bueltarik izatea nahiko ez genukeen kultur kudeaketa herrikoi batera eramateko. Munduko tomate garestienen historiatik, zerbait ikasi dugu behintzat: zer den egin behar ez duguna. Zarautzek eta zarauztarrek beste zerbait merezi dute.

[ Post Scriptum: honakoa, berriz, goiko testuaren bertsio laburtua da, iritzi artikulu bezala Zarauzko hedabideetara bidalitakoa ].

ZINEMA ZAHARRETIK KULTURA EREDU BERRIRA

Iraileko osoko bilkuran, Zarauzko udalak onartu egin zuen polikulturalaren kontratuak eteten hastea. Zehazki, Zarauzko arte eszenikoen zentroko proiektuari buruzko aholkularitza eszeniko eta akustikoaren kontratua eman genuen bukatutzat erabaki horrekin. Udal gobernuak bere osotasunean emaniko prentsaurreko batean azaldu genituen polikulturalak arlo ekonomikoan herri eta udal honi suposatu diona: 1,3 milioi euro gutxienez.
Baina Kultura Zinegotzi naizen neurrian, polikulturalaren apustuak kulturalki nolako ondorioak utzi dituen zehaztu nahiko nuke gutun honen bidez:

Polikulturala, ameskeriatzat, faraoikeriatzat definitu izan dute hainbat herri eragilek, eta definizio horrekin bat egiten dut, erabat. Ekonomikoki eta arkitektonikoki izugarrikeria bat zen, baina gainerako azpiegiturak txiki uztea eta estaltzea ere helburu zuen. Zeudenean zeuden gainerako kultur azpiegituren galbidea ekarri zuen horrek, ez baitziren batere zaindu kultur ekimenetarako herriko gainerako azpiegiturak. Areago, eraikin berri eta handiak dena konponduko zuelakoan, apaltzen, itzaltzen eta erortzen utzi ziren. Zertan dira bestela Ebro Etxea, Villa Munda, Sanz Enea eta Lizardi Antzokia?

EAJko kultur zinegotziak handira egin zuen apustu Zarauzko Udalean polikulturalaren gaiarekin, eta galdu egin zuen. Baina gaitzerdi berak bakarrik galdu izan balu: zarauztarrok galdu genuen, zeuden azpiegiturak hiltzen utziz eta handira jokatuta zorpetuz. Gaur, ameskeria hasi eta hainbat urte geroago, Zarautzek ez du herriaren beharrak asetzeko moduko agertokirik, zinemarik eta ezta kultur azpiegiturarik ere. Hori da faraoikeriaren oinordetza.

Horren aurrean, hurrengo hilabete eta urteotako ekimenak Zarauzko elkarte, talde eta eragileen artean mamitzeko premia agerian geratu zen udaren atarian egin genuen parte hartze prozesuan. Kultura azpiegiturak aztertzeko eta berrantolatzeko beharra agerian geratu zen, eta Modelo Zinema zenaren eta beste azpiegitura batzuen (Gaztelekua, adibidez) inguruko hausnarketa egin genuen ia 100 herritarrekin eta herriko hainbat eragilerekin.

Azpiegiturak kezkatzen gaitu, baina kultur programazio on baten edukiontzi izango den heinean. Baina eraikin bat edo bestearen gainetik, kulturaren kudeaketan, programazioan eta edukietan asmatzea da daukagun erronka nagusia, herri honek kulturarentzat merezi duen bilgunea, zehazki, elkarlanean osatutako egitarau erakargarria eta askotarikoa izan dadin.

Horretarako, musikan, antzerkian, zineman, literaturan eta beste hainbat esparrutan aritzen diren herriko hainbat eragilerekin batera, eta eraikin zehatzak bizirik aldarrikatzen dituztenekin batera, Zarauzko kultur ekimenak bateratzeko eta espazio berriei zein zaharkituta geratu direnei bizitza emateko, lanean ari gara aste batzuetatik hona. Uda honetan, nolabait, Sortaldea Kultur Eremua izan da lehen entsegua, eta hurrengo asteotan emango dugu esperientzia horretatik ikasitakoa beste erakin batzuetara zabaltzeko asmoaren berri.

Izan ere, polikulturalarekin gertatu zena salatzen dugu, baina konponbidean ari gara lanean: Modelo alokatua du Udalak hurrengo hilabetetarako eta hurrengo egunetan ezagutaraziko ditugu ekimen eta egitarau berriak.

Polikulturalaren eredutik aldenduta, herriko eragileekin elkarlanean eta irudimenarekin aritu beharko dugu, eta horren erakusle da herriko hainbat talde eta eragilerekin batera Modeloren kudeatzeko egiten ari garen bilerak, zinema zaharra zena kultura kudeatzeko eredu berria izan dadin.

Dirua eta oskola ez, irudimena eta mamia, beharrei behar bezala erantzun ahal izateko.