Fidel Castro, Askatasunaren Eskola

Fidel Castro hil da gaur. Handienetan handienetakoa. Omenaldi gisara, 2012ko uztailaren 26an blog honetan bertan idatzitakoa berreskuratu nahi dut gaur, Txalaparta argitaletxea Fidel Castroren Askatasunaren Eskola liburua euskaraz nola argitaratu zuen kontatzen duena.

Opari gisara, duela hamasei urte, Hala Bedi irratiko bi lagunek, Mikelek eta Aitziberrek, Fidelen Askatasunaren Eskola liburua hartu eta irratirako prestatutako irakurketa musikatua igo berri dut podcast moduan. Gaur, zuentzat eta Fidelen heriotzarekin umezurtz sentitzen zareten Kubaren lagun guztientzat.

· Askatasunaren Eskola liburua, podcast moduan, zazpi ataletan, hemen entzungai (ivoox).

KUBA, ASKATASUNAREN ESKOLA
[2012-07-26]

Uztailak 26 ditu gaur. Egun handia da kubatarrentzat. 1953an, gaurko egunez, Fidel Castrok gidatuta, Moncada eta Carlos Manuel de Cespedes koartelen kontrako erasoak egin zituzten Batista diktadorearen aurkako iraultzaileek. Kubako Iraultzaren hasiera izan zen. Atxilotu eta epaitu egin zituzten iraultzaile haiek. Fidel Castro epaiketa hartan nabarmendu zen hizlari eta iraultzaile gisara, eta epaiketa hartakoa da betiko geratu den La historia me absolverá esaldia eta hitzaldia.

Uztailaren 26ko Mugimendua sortu zuten iraultzaileek, Moncadan hasitako bideari segida emateko, eta Fidel, Che, Camilo, Tania eta beste hainbat gerrillari buru zituzten fronteekin, borroka armatuaren bidez diktadura garaitzea lortu zuten. Kubako Iraultzak eta herriak boterea eskuratu zuten.

Duela hamahiru urte, 1999ko ekainean Txalaparta argitaletxean lanean hasi nintzenean, Tafallako bulegoan pilatuta aurkitu nituen lanen artean, Fidelen liburu bat zegoen: La fortaleza conquistada. Iraultza gailendu ondoren, militarren koartelak eskola bihurtzeko erabakia hartu zuten iraultzaileek, eta horietako lehenengoaren inaugurazioan ehunka haurren aurrean hitz egin zuen Fidel Castrok, 1959ko irailaren 14an, ikasturteari hasiera emateko ekitaldian. Haurrentzat eman zuen lehen hitzaldia izan zen.

Harribitxi hutsa da hitzaldia, eta Kuban haurrentzako liburu gisara ere argitaratu zuten 80ko hamarkadan. Liburu haren fotokopiak ziren Tafallako bulegoan aurkitu nituenak.

Euskaraz Fidel Castroren libururik ez zegoenez irakurgai, liburu hura itzultzea otu zitzaidan. Ez genuen lortu ez argitaratzailearekin ez marrazkilariarekin harremanetan jartzea, eta 1999an Kubara egin nuen lehen bidaian liburu haren orijinala aurkitzearekin egoskortu nintzen, euskarazko edizioa ahalik eta ederrena izan zedin. Habanako hamaika liburu denda zeharkatu nituen, baita plazetan eta kaleetan dauden liburu saltzaileen hainbat postu ere, azkenean, Habana Zaharreko plaza batean, ale bakan bat aurkitu nuen arte.

“Este discurso fue el primero que Fidel Castro dedico a los niños cubanos, y lo pronuncio con motivo del inicio del curso escolar el 14 de septiembre de 1959 en la antigua fortaleza de columbia, convertida a partir de ese momento en ciudad escolar libertad”.

Hurrengo hilabeteotan lortu genituen liburua euskaratzeko eskubideak, eta 2000. urtean ikusi zuen argia Fidel Castroren euskarazko lehen liburuak, Txalapartaren Axuri Beltza bilduman eta 8 urtetik aurrerako haurrentzat argitaratuta: Askatasunaren Eskola. Oraindik salgai ageri da Txalapartaren webgunean. 

Hau irakur daiteke liburuaren kontrazalean:
“Kuban, Iraultza gailendu zenean, errebeldeek gotorleku militarrak eta kuartelak menperatu eta askatasunaren eskola bihurtu zituzten. Lehenengoa Fidelek inauguratu zuen, eta orduan eskaini zien hitzaldi oso bat haurrei lehen aldiz. Hitzaldi ezagun hura jasotzen du esku artean duzun liburuak. Bertan, besteak beste, iraultzaile onak izateko ikasi egin behar dela nabarmentzen du egileak, ikasten ez duenak, nahi izanda ere, ez baitaki gauzak ongi egiten”.

Handik hilabete batzuetara, sasoi hartan Hala Bedi irratiko esatariak ziren Mikel Ayllon eta Aitziber Perez de Karkamo adiskideen opari polita jaso nuen. Bizitzan jaso dudan berezienetakoa, dudarik gabe. Nik euskaratutako Askatasunaren Eskola hura hartu, eta musikarekin lagunduta, atalka, irratian eman zuten, irrati-nobela balitz bezala. Guztia amaitu zutenean, cd batean bidali zidaten, opari.

Gaur, uztailaren 26a denez, Fidel, Camilo, Che, Tania eta gainerako iraultzaile guztien omenez, Kubako Iraultzak erakutsi digun bidea gogoratuz, zuekin konpartitu nahi dut.

Duela hamabi urte, Hala Bedi irratiko bi lagunek, Mikelek eta Aitziberrek, Fidelen Askatasunaren Eskola liburua hartu eta irratirako prestatutako irakurketa musikatua, gaur, zuentzat eta Kubaren lagun guztientzat.

Hemen duzue osorik entzungai, zazpi ataletan.

ASKATASUNAREN ESKOLA
· Testua: Fidel Castro.
· Euskaratzailea: Gari Berasaluze.
· Ahotsa: Mikel Ayllon eta Aitziber Perez de Karkamo.
· Hala Bedi irratia, 2001.
· ASKATASUNAREN ESKOLA, podcast moduan (zazpi atal).

zubiak eta zubideak

Info7 irratiko Talaiatik saiorako hilabete honetako kolaborazioa.
(irudiaren gainean klik eginda entzun daiteke testua).

Lan kontuengatik, euskalgintzako eragile nabarmen batek deitutako bileran izan naiz aste honetan. Helburua, udaberrian egin nahi den gogoeta zabal baten lehen oinarriak zehaztea, euskararen, aniztasunaren eta bizikidetzaren inguruan.

            Irakurketa interesgarria iruditu zitzaidan antolatzaileek sarreran egindakoa: 70eko hamarkadan bizimodu hobearen bila batez ere Espainiako lurraldeetatik gurera heldutako langileak ez ziren iritsi euskara, hainbat arrazoi tarteko. Besteak beste, guk ere ez genuen asmatu haiek euskarara erakartzen, eta kasu askotan oraindik ere irauten duen amildegia zabaldu zen. Orain, heltzen ari diren eta azken urteotan heldu diren euskal herritar berriekin, ezin dugu akatsa errepikatu, eta euskarara erakarri behar ditugu.

            Nolabait, beraz, hori zen askatu beharreko galdera eta korapiloa: “nola lortu euskara amildegi izatetik zubi izatera pasatzea?”. Eskertzekoa den borondaterik onenarekin, horrelako zerbaiti erantzuteko gogoeta zabalaren beharra ikusten dute antolatzaileek. Baina ezin izan nuen isildu. Tranpa arriskutsua baita galdera. Kolonizatuaren ikuspegi apaletik egindakoa. Ikasten den hizkuntza bakoitza da zubia. Ikasten ez den hizkuntza bakoitza da amildegia. Beti. Euskara, beraz, berez, bere horretan, zubia da, ez amildegia. Ez dago, beraz, amildegi izatetik zubi izatera igaro beharrik, dagoeneko zubi baita.

            Aldatu beharrekoa beste zerbait da. Ideologikoki, besterik zabaltzen baita boteregune eta hedabide zehatzetatik, irakurketa interesatua eginez eta euskara amildegia dela esanez, horrela ez denean. Aldatu beharrekoa eta hausnartu beharrekoa, beraz, beste zerbait da: nola ulerrarazi eta nola erakarri  euskarara, hizkuntza bat amildegi izan daitekeela sinesten duen edonor?

            Bitartean, euskara ez dakien euskal herritar bakar bat dagoen bitartean, nekez izango dugu zoru komunik euskaldunontzat. Aniztasuna eta bizikidetza bermatzeko modu bakarra baitago: edonon eta edonorekin euskaraz bizitzeko eskubidea bermatzea euskaldunoi. Eta horretarako, bide eta zubide bakarra dago: euskal herritar guztiak euskalduntzea.

“Inork inori oinarrizko eskubiderik ez urratzeko, ofiziala den lurraldean, derrigorrezkoa bilakatu behar du euskarak”

Info7 irratiko Talaiatik atalerako kolaborazioa (2015-10-07). Hemen entzungai:
· Derrigorrezkoa behar du euskarak.

[irudiaren gainean klik eginda ere entzun daiteke audioa]

“Inork inori oinarrizko eskubiderik ez urratzeko, ofiziala den lurraldean, derrigorrezkoa bilakatu behar du euskarak, eta horretarako doakoa izan behar du euskalduntzeak”

Larunbatean legealdi berriko lehen batzar nagusia egin zuen Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak Azpeitian. Duela 24 urte herri ekimenetik sortutako erakunde publikoa da UEMA. 73 udal dira bertako kide, eta 200.000 lagunetik gorako lurraldea osatzen dute guztien artean. UEMAren helburua, argia da: Euskal Herria euskalduna. Horretarako, hizkuntza politika ausarta eta aurrerakoia bideratu du bertako kide diren udaletan, hainbat bitarteko eskainiz, bai udalak euskalduntzeko, bai herritarrak motibatzeko eta baita euskarararen arnasguneak diren udalerri euskaldunen eremua sendotzeko eta zabaltzeko ere.

Horrek, noski, azkurea sortzen du hainbat sektoretan. Batetik, euskara bera arriskutzat ikusten dutenengan. Alegia: euskara ondare eta aberastasun gisara ikusi beharrean, Euskal Herriaren izaera bera ere ukatu nahi dutenen artean. Espainiaren baldarkeriaren aurpegirik gordinena da hau, gobernu ordezkariak kamikaze moduan erabilita, ukazioa banderatzat hartu eta helegiteak, salaketak eta auzibideak martxan jartzen dituena udalerri euskaldunen aurka. Errealitate soziologiko, linguistiko eta kultural baten erabateko ukazioa, alegia. Katalunian faktura garestia pasatzen ari zaien hori bera, alegia. Alde ederrean legoke Espainia, askoz koherenteago, lurralde eta hizkuntza horiek ere bere estatua aberasten dutela onartuta, euskara hutsean filmatutako Loreak bezalako pelikulak ondaretzat hartu, eta nazioartean Espainia ordezkatzeko hautatuta. Politika egiteko bi modu dira. Baldarra da lehena. Askoz inteligenteagoa bigarrena.

Espainian ez ezik, etxean ere azkurea sortzen du UEMAren hizkuntza politika ausartak, politika zaharkitu eta epelekin nahikoa dugula uste dutenengan. Euskara hutsean aritzeko hautuak,  herritar guztien eskubideak benetan errespetatzeak –baita euskaldunonak ere–, agerian uzten baitu 1982an euskal erdian onartutako Euskararen Legeak zer-nolako hutsuneak dituen. 33 urte geroago, ez dio gaurko errealitateari erantzuten. Ez ditu euskaldunon hizkuntza eskubideak bermatzen, ez digu aurrera egiteko balio eta, batez ere, ez digu ukazioan tematuta daudenen erasoetatik babesten. Bigarren mailako herritar izaten segitzen dugu. Mila aldiz abestu duguna esan ere lasai esan beharko genuke: “Euskal Herrian euskaraz hitz egiterik ez bada, bota dezagun demokrazia zerri-askara”.

Horren aurrean, udalerri euskaldunak sendotzea, oinarrizko eskubideen defentsan elkarrekin bidea egitea, eta minimoak adostea ezinbestekoa da. Derrigorrezkoa bilakatu behar da euskara ofiziala den lurraldean, herritar guztien eskubideak bermatu nahi baldin badira eta benetan ofiziala izango baldin bada. Euskaldunok bi edo hiru hizkuntza hitz egiten ditugu, inori eskubiderik urratu gabe. Elebakartasuna da inposizio bakarra hemen, eta hori eskubideen esparrura eramanda, bizikidetza kontua ere bihurtzen da. Beraz, inork inori oinarrizko eskubiderik ez urratzeko, ofiziala den lurraldean, derrigorrezkoa bilakatu behar du euskarak, eta horretarako doakoa izan behar du euskalduntzeak.

Hau esateak, edo hau entzuteak, azkurea sortzen du. Bai. Baina herri honek aurrera egitea nahi badugu, guk ere bi aukera ditugu aurrean. Baldarkeria eta inteligentzia. Baldarkeria da 1982an geratzea, eskubideetan oinarritutako hizkuntza politika ausartagoa behar dugula onartu gabe. Inteligenteagoa da eskua luzatu eta bidea elkarrekin egin beharko dugula onartuta, euskararen inguruko oinarrizko zoru-komuna adostea, eta horren gainean lanean hastea. UEMAko zuzendaritza batzorde berriaren asmoa da, lehendakari berriak iragarri duenez. EHBilduko eta EAJko ordezkariek osatzen dute, elkarrekin, independenteekin batera.

Egiten duen lanagatik eta duen helburuagatik, nazio mailako erakunde publiko estrategikoa da UEMA. Eskuin abertzalea eta ezker abertzalea elkarrekin ari dira lanean zuzendaritza batzordean, beste hainbat esparrutarako ere eredu beharko lukeen moduan. Bada zerbait. Noraez orokor honetan, benetako arnasgunea da, eta ez euskararentzat bakarrik.

POST SCRIPTUM:
Benetako ofizialtasuna bermatzeko euskarak derrigorrezkoa behar duela izan, hainbat euskaltzalek esan eta defendatutako kontua da urte askoan. Argia astekariak, esaterako, euskalgintzaren bidegurutzea, etorkizuna eta erronkak izan zituen hizpide apirileko Larrun gehigarrian. Hemen irakurgai: Euskalgintza, berritu ala hil. Bertan ageri dira, esaterako, Kike Amonarrizen hitz hauek: “Euskararen biziraupenetik normalizaziora salto egitea bada helburua, hor arrisku batzuk hartu behar ditugu eta derrigortasuna behar da. Hizkuntz eskubideak bermatzea, erabilera bermatzea, euskara derrigorrezko bilakatzea esparru nagusietan. Batez ere administrazioan eta botereguneetan”.

Eltziego, lurperatutako soldaduak eta ardo afrantsesatua

Misterioa eta azalpenik gabeko gertaerak ez dira iraganeko kontua soilik. Nahikoa da kontu hauetan aritzen diren kazetarien lanari arreta jartzea kasu berriak etengabe ezagutzeko. Euskal Herrian, azkena, hilabete honetan bertan azaleratu da, Cuarto Milenio eta Milenio 3 saioetako Javier Perez Campos idazle eta kazetariaren eta Javier Echazarra kazetari, idazle eta ikerlari gasteiztarraren eskutik.

Bi kazetariak, urriaren 9an, Arabar Errioxan aritu ziren telebistarako erreportaje bat filmatzen, Cuarto Milenio saioko lan-taldearekin batera. Egun hartan Enrique Echazarrak twitter bidez zabaldu zuen argazkia eta mezua da behean ageri dena.

Bada, egun hartan, Eltziegon lanean ari zirela, emakume bat hurbildu zitzaien, Maria izenekoa, eta kezkatuta kontatu zien bere etxean azkenaldian gertatzen ari zen guztia. Mariaren lekukotza, pasa den larunbat gauean eskaini zuten Milenio 3 irratsaioan, Javi Perezen eskutik (hemen entzun edo jaitsi daiteke irratsaioa).

Maria, Eltziego erdialdean dagoen XVII. mendeko jauregi zahar batean bizi da, eta laguntza eskatu zien kazetariei, kezkatuta, bere etxean azkenaldian gertatzen ari dena ulertu nahian. Mariaren hitzetan, ez zuen pentsatu ere egin Eltziegora iritsi eta bizitzeko jauregi hura erostea hautatu zuenean, gertatzen ari zaionaren antzeko ezer gerta ziezaiokeenik. Pasa den larunbat gauean, Milenio 3 irratsaioan, hitzez hitz, honakoa kontatu zuen Mariak, gazteleraz:

“Egun batean, bakarrik bazkaltzen ari nintzenean, nire atzean zerbait edo norbait pasa zela iruditu zitzaidan. Atzera begiratu, eta ez zegoen inor, noski. Bakarrik nengoen. Sukaldean, kajoien tiraderetan, patata poltsetan tokatutako panpina txiki batzuk zintzilikatu zituzten haurrek, soka fin batekin. Bada, nire atzean norbait sentitu ondoren, panpina txiki haiek denak mugitzen ikusi nituen”.

Etxean beste norbait egotearen sentsazio beldurgarri hori, areagotzen joan da jauregia erosi eta bertan bizitzen hasi zirenetik. Mariaren hitzetan, duela hilabete ingurukoa da hurrengo gertaera: “Bakarrik nengoen etxean. Telebista itzalita zegoen, eta isiltasuna zen nagusi. Goiko pisuan sofa bat dut, ohe bihurtu daitekeen laminadun sofa-ohe horietakoa. Norbait esertzen denean laminek karrask egiten dute apur bat, eta entzun egiten da. Bada, sofan norbait eseri balitz bezala entzun nuen. Gora igo nintzen, eta ez zegoen inor, noski. Behera jaitsi, eta berriro ere sofaren hotsa. Laminak, krask eta krask, nire sofan norbait esertzen denean entzuten den soinu bera, dudarik gabe”.

Hau guztia Maria etxean bakarrik dagoenean gertatzen denez, Javi Perez kazetariak nabarmendu zuen moduan, esperientzia erabat subjektiboa izan daiteke, edo aluzinazioen, beldurren edo Mariaren buruak sortutako zerbaiten ondorioa. Kontua da, ordea, haurrak ez beldurtzearren Mariak hau guztia isilpean gorde arren, bera hotsak entzuten eta norbait sentitzen hastearekin batera hasi direla haurrak etxeko leku zehatz batzuetara ez dutela bakarrik sartu nahi esaten. Beldurra ematen omen dielako. Leku horiek, zehazki, Mariak bakarrik dagoenean hotsak entzuten dituen gelak dira.

Honaino, guztia istorio klasiko bat da gai hauetan aritzen diren kazetarientzat. Baina Mariak badu kontatzeko gehiago: “Lehengo batean, senarra lanean ari zenez, ez molestatzearren, beste gela batera joan nintzen, eta norbait sentitu nuen eskaileretan behera, nire gelaraino. Haurretako bat zelakoan, atzera begiratu nuen, baina ez zegoen inor. Eta ezustean, ahots bat entzun nuen, aide esanez. Emakume izen bat zelakoan nengoen, baina dirudienez, frantsesez, laguntza edo lagundu esan nahi du”.

Horrek erabat aztoratu zuen Maria. Izan ere, Eltziegon bertan, etxea eraberritzean, sotoan Frantziako soldaduen uniformeak aurkitu dituen ezagunen bat badu, eta berehala egin zuen lotura, bere etxean ere horrelakorik egon ote daitekeen nonbait. Ez uniformeak soilik. Maria bizi den jauregiaren parez pare dagoen eraikinean, zaharberritze lanetan, eskaileretan, Frantziako soldaduen hezurkinak ere aurkitu izan zituzten, uniformeekin. Orain arte, ordea, hori guztia isilpeko zerbait izan da, eraikin horiek pribatuak izatean, erakunde publikoak iritsi eta balio historikoa duen aztarnategi edo aurkikuntzaren bat delakoan etxea hankaz gora ez jartzearren, edo museo moduko zerbait ez bihurtzearren.

Iñaki Egaña historialariari galdetuta, zalantza askorik gabe, lurperatutako soldadu haiek 1808-1813 urteetako gerrakoak izango direla nabarmendu digu, Espainiako Independentzia Gerra deitu zuten hartakoak. “Euskal Herriko bazter guztietan garai horretako soldadu asko daude lurperatuta”, historialari donostiarraren arabera.

Ardo afrantsesatua edo frantsesa duen ardoa

Soldadu frantziarren eta ardoaren inguruan, berriz, mila kondaira eta bat gehiago daude Arabar Errioxan.
Gehienak 1808-1813 urteetako gerrarekin lotutako aldaerak dira. Borrokaren batean soldaduren bat hil, eta ardoa artzitu ahal izateko erabiltzen ziren upel handietan desagerrarazten zuten gero. Antzeko gertaeren aldaerak dituzte hizpide herriz herri zaharrenek oroitzen dituzten kondaira gehienek. Hortik omen dator ardo honek frantsesa dauka edo ardo hau afrantsesatua da esamoldea. Hemen kontu honen inguruko zenbait kondaira eta aldaera, irakurgai:
· Este vino tiene francés.
· Vino afrancesado.

Bestalde, historia liburuek gehiegi nabarmentzen ez duten arren, Frantziaren aldeko soldadu haietako asko eta asko euskal herritarrak ziren, lapurtarrak, baxenafarrak zein zuberotarrak. Euskara ere hitz egingo zuen hainbatek. Litekeena da, beraz, Eltziegon Mariaren etxean errari dabilen haietakoren batek, aide esaterakoan, frantsesez laguntza eskatu beharrean, euskaraz hitz egitea, aide, ospa, alde esanez, alde hemendik esamoldearen adieran. Kasu horretan, are beldurgarriagoa da Mariaren testigantza…

Aste honetan Javi Perez zein Enrique Echazarra kazetariekin harremanetan jarri naiz, Mariarekin zuzenean hitz egin ahal izateko. Ez dut lortu oraindik, baina egunotako kontua izango da. Antza denez, kasua zabaltzeko baimena ematearekin batera, zuhurtzia eskatu baitzien emakumeak, batez ere bizi den jauregiaren eta bere nortasunaren inguruan, gaia lau haizetara zabalduz gero etxeko haurrak erabat ikaratu daitezkeelakoan.

Gai honekin lotutako haria eta ate iluna zabalik geratzen da, beraz, hurrengo batean Mariaren testigantza lehen eskutik jasotzeko aukera izango dugulakoan…

POST SCRIPTUM:
· Gai hau lantzeko Enrique Echazarrarekin harremanetan jarri ondoren, kazetari gasteiztarra prestatzen ari den liburu berriari buruzko informazioa heldu zait. Euskal Herriko leku magiko eta misteriotsuen gida modukoa izango da eta, bertan, besteak beste, pasa den astean hizpide izan genuen Zarauzko Narros jauregiari buruzkoak kontuak ere bilduko ditu Enriquek. Irrikaz, beraz, liburuaren zain geratzen gara…

GAI HONEKIN LOTUTAKO ESTEKAK:
· Eltziego eta soldadu frantziarrak: Eltziegon, Maria eta bere familiaren jauregian zer gertatzen den azaldu digu Gari Berasaluzek (eitb.com > Gaztea > Akabo Bakea, 2012-10-31).
· Akabo Bakea irratsaioa: Eltziego eta soldadu frantziarren misterioa (Gaztea, 2012-10-31. Audioa entzungai).

Gela Urdina, Narros jauregiko ate iluna

Zarautzen, eskolaumeei ere ez zaizkie hain arrotzak azalpenik ez duten gertaerak, arima erratuak, eta gauaren erdian entzuten diren hotsak. Belaunaldiz belaunaldi igaro da nonbait Narros jauregiko Gela Urdinaren istorioa, eta Zarauzko haurrek lehenago edo geroago entzuten dute enbata basati baten ondorioz naufragatu, hondartzara zaurituta heldu eta Gela Urdinean hil zen hugonoteari gertatutakoa.

Diotenez, 1572an naufrago bat heldu zen Zarauzko hondartzara. Narros jauregiko markesek jaso zuten, eta Gela Urdinera eraman, bertan osa zedin. Naufragoa hugonotea zen.

“Parisen San Bartolome gauez katolikoek antolatu sarraskitik ihes, La Rochelako portura heldu nintzen. Han hartu ninduten galeoi ingeles batean. Pozik etxera nindoalako, lehertu zen, baina, ekaitza, honaino ekarri nauena”, Anjel Lertxundiren hitzetan.

Zaindu eta osatu nahi izan zuten arren, hugonotearen osasunak okerrera egin zuen, eta apaiz baten azken sakramentuak hartzeari uko eginda hil zen, zaintzaileei biraoka, pozoitu egin zutelakoan. Ordudanik, Gela Urdina sorginduta dagoela eta abuztuaren 23ko gauean, Parisko sarraskiaren urteurrenean, hugonotearen espiritua aieneka entzuten dela esaten da, gela urdinean zintzilik dauden koadroetan bizitza hartuta.

Enbata hura eta gertaera haiek 1572koak dira, baina XX. mendean sona izan zuten, Luis Coloma idazle eta jesulagun espainiarrak Gela Urdinean berari gertatutakoa liburu batean kontatu zuenean, misterioa, azalpenik gabeko hotsak, mamuak eta beste alderako ateak gehituz Narrosen historiari.

Azalpenik ez duten gertaerak ikertzen dituen Grupo Hepta taldeak 1990ean Gela Urdinari buruzko erreportajea egiteko baimena lortu zuen. 17 minutuko bideoan, Gela Urdineko gertaerak, bertako koadroa, han hil zen hugonotearen historia, eta harrezkero Gela Urdinean gertatzen diren azalpenik gabeko kontuak biltzen ditu erreportajeak, zarauztar askorentzat zein gainerakoentzat segur aski ezezagunak izango diren Narros jauregiaren barrualdeko irudiak eskaintzeaz gain.

Hau da Grupo Hepta taldeak egindako bideoa:
EL MISTERIO DEL CUARTO AZUL

Eskubide guztiak: Hepta taldea.
Gidoia: Sol Blanco-Soler.
http://www.grupohepta.com/videoteca

Gidoiaren testu gehiena, Milenarios foroko sarrera honetan irakur daiteke, gazteleraz:
· El Palacio de Narros (Zarauz)
[Milenarios, foro no oficial de Cuarto Milenio y Milenio 3].

Bideo horretako informazio guztia, Luis Coloma idazle, kazetari eta jesulagun espainiarrak argitaratu zuen El salón azul narraziotik ateratakoa da.

· Luis Coloma: El salón azul. Una historia maravillosa (in Nuevas lecturas, 1912). Liburu osoa doan eskuratu daiteke, PDF, epub eta beste hainbat formatutan, hemen klik eginda.

· El salón azul narrazioa, sarean bertan ere irakur daiteke, Nuevas lecturas liburuaren faksimilean, hemen edo beheko irudian klik eginda. 121-163 orrialdeak dira El salón azul narrazioari dagozkionak.

XX. mende hasierako Zarautz ezagutzeko ere harribitxia da Colomaren begirada klasiko bezain atzerakoia. Lehen parrafoa irakurri besterik ez dago:

Segur aski Colomaren testua izango zuen esku artean Anjen Lertxundik ere Tresak eta kordelak (Zarauzko Udala, 1993) liburuan Gela Urdinaren istorioa idatzi zuenean, Ai ene, ai ene! atalean.

Anduk, dena dela, hugonotearen heriotzari buruzko bestelako bertsioa ematen du, Colomak ez bezala, honek eta honen narrazioan asaldatuta ageri diren ehunka zarauztarrek duten sinesmena itsukeriatzat joz: “Jauregiko nagusia asko leitua eta gehiago ibilia zenez, ondo zekien itsasoaren kontra aritzea bezain alferrikakoa izaten dela batzutan, ezer ulertu nahi ez dutenen itsumenaren kontra altxatzea”.

Narrosko Gela Urdinaren istorioa, niretzat, aurten arte, beste klasiko bat gehiago izan da, misterioari eta ezkutuko kontuei zabaldutako ate ilunen artean.

Aurtengo udan, ordea, Zarauzko beste bi udal ordezkarirekin batera Narros lasai ikusteko aukera izan dut, Udalarekin hainbat konturi buruz hitz egiteko, Narroseko markesaren oinordekoek eta jauregiaren gaur egungo jabeak direnek gonbidatuta.

Saloi, korridore eta gelaz gelako bisitan, Luis Colomaren zein bateko eta besteko errege edo erreginen logelak izandakoak erakutsi zizkiguten. Baita Gela Urdina ere.

Bertako koadro ezagunari argazkia ateratzeko baimena eskatu nien jabeei, azalpenik ez duten gertaeren, kontu paranormalen eta antzekoen oso zalea naizela esanez. Argazkia ateratzen uzteaz gain, gela hartan eta aldamenekoan beraiei eta beraien senideei gertatutakoak kontatzen hasi zitzaizkigun, niri zein beste udal ordezkariei ileak lazteraino. Bide batez, gela hartan betidanik egon omen den eta gaur egun irauten duen intzentsu usainari buruzko azalpenik ez zuten.

Azalpenik ez duten bezala, Google Maps zerbitzua erabiliz Zarautz eta Narros jauregia aurkitu, eta bertako atarian eta lorategian nolatan ageri diren katu begi horiek eta Eyes wide shut filmeko dantza ezkuturakoa dirudien maskara veneziarra…

POST SCRIPTUM:
Gaztea irratiko Akabo Bakea! irratsaioa gidatzen duten Amaia Artetxe eta Xabier Bolunburu misterioak inguratzen dituen kontuen zaleak direnez, 2012-10-24ko irratsaioan gai honi buruz aritu ziren.

· Hemen klik eginda entzun edo jaitsi daiteke Narros jauregiari buruz Akabo Bakea! irratsaioan izan genuen solasaldia.

GAI HONEKIN ZERIKUSIA DUTEN ESTEKAK:
· Akabo Bakea! irratsaioa: Narros jauregiaren inguruan aritu zaigu Gari Berasaluze (Gaztea, 2012-10-24. Audioa entzungai).
· Palacio de Narros (wikipedia, gazteleraz).