Xake nobela idatzi baino lau urte lehenago, Stefan Zweig idazle austriarrak Magellan. Der Mann und seine Tat (1938) historia liburua argiratu zuen, Magallanesen biografia eta 1519tik 1522ra itsasoetan barrena munduari itzulia eman zion gaztelarren espedizioaren kronika ederra bilduz. Joan Sebastian Elkano liburuaren amaiera aldera soilik agerrarazi zuen egileak, eta ez nolanahi, gainera. Noizbait Magallanesi aurre egin ondoren hark hasitako balentriaren aintza guztiarekin geratu zen traidoretzat baizik. Getariarrarentzat mesprezu hitzak ditu Zweigek, behin baino gehiagotan.
Liburu hark eragin handia izan zuen Gari Kasparoven izaeran eta xakean jokatzeko moduan. Izan ere, haurra zenean aitak liburu haren pasarteak irakurri zizkion, eta Kasparoven hitzetan, “esploratzaile handi haien bidaien arrastoari jarraitzea bihurtu zen gure denborapasa gustukoena”. Beraz, sei urte bete zituenean mundu-bola oparitu zioten gurasoek, eta “laster mundu osoko herrialdeen hiriburuen izenak nekizkien. Benetan gertatutako abentura haien kontakizunek edozein ipuinek baino gehiago liluratzen ninduten. Egundoko ausardia behar zen horrelako bidaiei ekiteko lehenengoa izatean, eta istorio haiek nire aitzindari izaera hauspotu zuten. Aurrera egiteko, bide berriak zabaldu eta aurkitu nahi nituen. Horrela, xakean egin dudan ibilbidean barrena, erronka eta bide berriak bilatu izan ditut beti, lehenago beste inork urratu gabekoak”.
Xakean daitezkeen marka gehienak hautsi, urte askoan munduko txapelduna izan eta 2005ean jokalari profesional modura erretiratu ondoren, How life imitates chess (2007) liburua plazaratu zuen Kasparovek. Xakean gailurrera heltzeko zerk balio izan zion kontatu zuen eta, bizitzak xakea imitatzen duelakoan, helburuak lortzeko eta arrakasta lortzeko aholkuak gehitu zizkion. Liburu hartan aritu zen bide berrien ahalmenaz.
Kasparoven arabera, “esploratzaile handien eta enperadoreen garaia pasatu da, baina aurkitu gabeko lurraldeak geratzen dira oraindik. Gure mugak eta gure bizitzen mugak azter ditzakegu, eta horretarako ezinbestekoa da ohiko bideetatik aldentzea”. Areago ibiltzea. Urrunago. Gorago. Askeago. Hegan egitea. Bide berriak zabaltzea, munduari buelta eman ahal izateko: “Teorian, ordu erdian edonork ikas dezake xakean jokatzen, eta arauak berdinak dira gizon, emakume eta haur guztientzat. Baina arauetatik harago lehen pausoa ematen dugunean, ordea, arauen arabera mugitzeaz soilik kezkatzeari uzten diogunean, gainerako guztiengandik bereizten gaituzten patroiak sortzen hasten gara”.
Hortik aurrera, sormena, erabakiak hartzeko gaitasuna, heziketa eta logika elkartzen dira, eta norberaren estiloa mamitzen da. Estilo hori izaeraren eta psikologiaren isla denez, xakea bitarteko egokia da horietara heltzeko, aztertzeko edota horietan eragiteko. Kasparoven iritziz, esaterako, estiloan eragiteko ezinbestekoa da heziketa, besteek egin dutena ezagutzeko eta egin daitekeena aurreikusteko. Aurrera egiteko eta lurralde berrietara iristeko mapak edukitzea, alegia.
“Xakean esan ohi da plan eskas bat izatea hobea dela planik ez izatea baino. Urrats bakoitzak, erantzun bakoitzak, erabaki bakoitzak, ongi aztertutako estrategia baten parte izan behar du. Bestela, helburuak zehaztu gabe ibiliko gara, eta gure erabakiak erantzun hutsak izango dira, aurkariaren inguruan bueltaka, noraezean, gure bidea eta estiloa sortu beharrean. Mugimendu onenak, beti, gertatzea nahi duguna gerta dadin egiten direnak dira”.
[Gari Kasparov. Argazkia: Erick W. Rasco, The Thalks].
Erreferentziak:
· Kasparov, Gari: How life imitates chess. William Heinemann, 2007.
· Zweig, Stefan: Magellan, Conqueror of the Seas. Zweig Press, 2007.
kalaportu, itsasontzi gorri bat... 
Utzi iruzkina